ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ် အထည်ချုပ်စက်ရုံ မီးလောင်မှု လူ ၁၆ ယောက်သေဆုံး
ဒါကာ၊ အောက်တိုဘာ-၁၅-၂၀၂၅

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ အထည်ချုပ်စက်ရုံ မီးလောင်မှုအကြီးအကျယ်ဖြစ်လို့ လူ ၁၆ ယောက်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် တိုးလာနိုင်ကြောင်း တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
ရုပ်အလောင်း ၁၆ လောင်းကို ဆယ်ယူရရှိထားပေမယ့် မီးလောင်မှုကြောင့် ဘယ်သူဘယ်ဝါ ခွဲခြားမရသေးဘူးလို့ မီးသတ်တပ်ဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ ပျောက်နေသူတွေဲ့ မိသားစုတွေကတော့ ဒါကာရဲ့ မီပါးအရပ်ရှိ လေးထပ်စက်ရုံပြင်ပမှာ စုဝေးနေကြပါတယ်။
မီးလောင်ကျွမ်းမှုဟာ မနေ့က နေ့လယ်ပိုင်းလောက်က စတင်ခဲ့ပြီး သုံးနာရီကြာမှ မီးငြိမ်းခဲ့ပါတယ်။ အနီးနားရှိ ဓာတုကုန်လှောင်ရုံတခုလည်း မီးဆက်လက်လောင်ကျွမ်းခဲ့တယ်လို့ မီးသတ်တပ်ဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ စက်ရုံနဲ့ ဓါတုကုန်လှောင်ရုံ ဘယ်ဟာကစပြီး မီးလောင်ခဲ့တယ်ဆိုတာ ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးပါဘူး။
ကုန်လှောင်ရုံမှာတော့ အရောင်ချွတ်ဆေးမှုန့်တွေ၊ ပလတ်စတစ်နဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ပါအောက်ဆိုဒ်တွေရှိပြီး ဒါတွေကြောင်း မီးလောင်ကျွမ်းမှုပိုဆိုးဝါးစေခဲ့ပါတယ်။ အဆိပ်သင့်ဓါတ်ငွေ့တွေကြောင့် လူတွေချက်ချင်း သေဆုံးသွားနိုင်တယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်မှာ ဘေးကင်းရေးစံနှုန်းတွေနဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံ ညံ့ဖျင်းမှုတွေကြောင့် လူနေထူထပ်တဲ့ အဆောက်အအုံတွေမှာ မီးလောင်မှုတွေမကြာခဏဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး မကြာသေးမီနှစ်တွေအတွင်း လူအသေအပျောက်များတဲ့ မီးလောင်မှု ရာနဲ့ချီရှိခဲ့ပါတယ်။

ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ် အထည်ချုပ်စက်ရုံ မီးလောင်မှု လူ ၁၆ ယောက်သေဆုံး
ဒါကာ၊ အောက်တိုဘာ-၁၅-၂၀၂၅

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ အထည်ချုပ်စက်ရုံ မီးလောင်မှုအကြီးအကျယ်ဖြစ်လို့ လူ ၁၆ ယောက်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် တိုးလာနိုင်ကြောင်း တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
ရုပ်အလောင်း ၁၆ လောင်းကို ဆယ်ယူရရှိထားပေမယ့် မီးလောင်မှုကြောင့် ဘယ်သူဘယ်ဝါ ခွဲခြားမရသေးဘူးလို့ မီးသတ်တပ်ဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ ပျောက်နေသူတွေဲ့ မိသားစုတွေကတော့ ဒါကာရဲ့ မီပါးအရပ်ရှိ လေးထပ်စက်ရုံပြင်ပမှာ စုဝေးနေကြပါတယ်။
မီးလောင်ကျွမ်းမှုဟာ မနေ့က နေ့လယ်ပိုင်းလောက်က စတင်ခဲ့ပြီး သုံးနာရီကြာမှ မီးငြိမ်းခဲ့ပါတယ်။ အနီးနားရှိ ဓာတုကုန်လှောင်ရုံတခုလည်း မီးဆက်လက်လောင်ကျွမ်းခဲ့တယ်လို့ မီးသတ်တပ်ဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ စက်ရုံနဲ့ ဓါတုကုန်လှောင်ရုံ ဘယ်ဟာကစပြီး မီးလောင်ခဲ့တယ်ဆိုတာ ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးပါဘူး။
ကုန်လှောင်ရုံမှာတော့ အရောင်ချွတ်ဆေးမှုန့်တွေ၊ ပလတ်စတစ်နဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ပါအောက်ဆိုဒ်တွေရှိပြီး ဒါတွေကြောင်း မီးလောင်ကျွမ်းမှုပိုဆိုးဝါးစေခဲ့ပါတယ်။ အဆိပ်သင့်ဓါတ်ငွေ့တွေကြောင့် လူတွေချက်ချင်း သေဆုံးသွားနိုင်တယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်မှာ ဘေးကင်းရေးစံနှုန်းတွေနဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံ ညံ့ဖျင်းမှုတွေကြောင့် လူနေထူထပ်တဲ့ အဆောက်အအုံတွေမှာ မီးလောင်မှုတွေမကြာခဏဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး မကြာသေးမီနှစ်တွေအတွင်း လူအသေအပျောက်များတဲ့ မီးလောင်မှု ရာနဲ့ချီရှိခဲ့ပါတယ်။

ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ် အထည်ချုပ်စက်ရုံ မီးလောင်မှု လူ ၁၆ ယောက်သေဆုံး
ဒါကာ၊ အောက်တိုဘာ-၁၅-၂၀၂၅

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ အထည်ချုပ်စက်ရုံ မီးလောင်မှုအကြီးအကျယ်ဖြစ်လို့ လူ ၁၆ ယောက်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက် တိုးလာနိုင်ကြောင်း တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
ရုပ်အလောင်း ၁၆ လောင်းကို ဆယ်ယူရရှိထားပေမယ့် မီးလောင်မှုကြောင့် ဘယ်သူဘယ်ဝါ ခွဲခြားမရသေးဘူးလို့ မီးသတ်တပ်ဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ ပျောက်နေသူတွေဲ့ မိသားစုတွေကတော့ ဒါကာရဲ့ မီပါးအရပ်ရှိ လေးထပ်စက်ရုံပြင်ပမှာ စုဝေးနေကြပါတယ်။
မီးလောင်ကျွမ်းမှုဟာ မနေ့က နေ့လယ်ပိုင်းလောက်က စတင်ခဲ့ပြီး သုံးနာရီကြာမှ မီးငြိမ်းခဲ့ပါတယ်။ အနီးနားရှိ ဓာတုကုန်လှောင်ရုံတခုလည်း မီးဆက်လက်လောင်ကျွမ်းခဲ့တယ်လို့ မီးသတ်တပ်ဖွဲ့က ပြောပါတယ်။ စက်ရုံနဲ့ ဓါတုကုန်လှောင်ရုံ ဘယ်ဟာကစပြီး မီးလောင်ခဲ့တယ်ဆိုတာ ရှင်းလင်းစွာ မသိရသေးပါဘူး။
ကုန်လှောင်ရုံမှာတော့ အရောင်ချွတ်ဆေးမှုန့်တွေ၊ ပလတ်စတစ်နဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ပါအောက်ဆိုဒ်တွေရှိပြီး ဒါတွေကြောင်း မီးလောင်ကျွမ်းမှုပိုဆိုးဝါးစေခဲ့ပါတယ်။ အဆိပ်သင့်ဓါတ်ငွေ့တွေကြောင့် လူတွေချက်ချင်း သေဆုံးသွားနိုင်တယ်လို့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။
ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ်မှာ ဘေးကင်းရေးစံနှုန်းတွေနဲ့ အခြေခံအဆောက်အအုံ ညံ့ဖျင်းမှုတွေကြောင့် လူနေထူထပ်တဲ့ အဆောက်အအုံတွေမှာ မီးလောင်မှုတွေမကြာခဏဖြစ်ပွားလေ့ရှိပြီး မကြာသေးမီနှစ်တွေအတွင်း လူအသေအပျောက်များတဲ့ မီးလောင်မှု ရာနဲ့ချီရှိခဲ့ပါတယ်။

**ကန္တာရ၏ ချစ်စရာ အသေးစား ရှင်သန်သူ**
ဖင်းနက် မြေခွေး သည် မြေခွေး အားလုံးထဲတွင် အသေးဆုံးဖြစ်သော်လည်း ၎င်း၏ ကြီးမားသည့်နားရွက်များကြောင့် ဆာဟာရကန္တာရ၏ ကြမ်းတမ်းသောပတ်ဝန်းကျင်တွင် ကောင်းစွာရှင်သန်နေထိုင်နိုင်သည်။ ထိုနားရွက်များသည် အပူကိုလျှော့ချပေးပြီး သဲအောက်ရှိ သားကောင်၏ အသံအနည်းငယ်ကိုပင် ကြားနိုင်စွမ်းရှိသည်။ ၎င်း၏ထူထဲသောအမွေးသည် အေးခဲသည့်ညများနှင့် ပူပြင်းသည့်နေ့များမှ ကာကွယ်ပေးပြီး အမွေးဖြင့်ဖုံးနေသောခြေဖဝါးများသည် သဲထဲတွင် လမ်းလျှောက်ရန် အထူးပြုလုပ်ထားသည့် ဖိနပ်ကဲ့သို့ဖြစ်နေသည်။
ပတ်ဝန်းကျင်၏ အကြမ်းဖက်မှုကို ရင်ဆိုင်ရသော်လည်း ၎င်းတို့သည် ရှင်သန်နေထိုင်နိုင်ပြီး အဆုံးမရှိ စူးစမ်းလိုစိတ်ပြင်းပြသည့် သတ္တဝါများဖြစ်သည်။
ကန္တာရသည် တိတ်ဆိတ်နေကောင်းနေမည်။ သို့သော် အသေးဆုံးမြေခွေးသည် တိတ်ဆိတ်နေသည်တော့မဟုတ်။

ထမံသီတောရိုင်း တိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တော
***********************************
(ပတ်ဝန်းကျင် ဆောင်းပါး)
မြန်မာနိုင်ငံတွင် သဘာဝထိန်းသိမ်းနယ်မြေများ၊ရေဝေဒေသများအပါအဝင်အာဆီယံအမွေအနှစ်စာရင်းဝင်နေရာများ၊အမျိုးသားဥယျာဥ်များ၊ ရုက္ခ​ဗေဒဥယျာဥ်များရှိပါသည်။ အာဆီယံအမွေအနှစ်နေရာ ရှစ်ခုရှိပြီး၊အမျိုးသားဥယျာဥ်နှင့်ရုက္ခဗေဒဥယျာဥ် စုစုပေါင်း ၅၉ ခုရှိကြောင်းသိရသည်။တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တော ၈ ခုက အာဆီယံအမွေအနှစ်များဖြစ်သည်။ထိုတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောများ၌ ကမ္ဘာ့ရှားပါးတောရိုင်းတိရစ္ဆာများရှင်သန်ကျက်စားရာနေရာများလည်းဖြစ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေများဟုလည်းခေါ်ကြပါသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောသည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၅ ° ၂၅ 'အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၅° ၃၂ 'အကြားတည်ရှိပါသည်။
အဆိုပါဘေးမဲ့တောများအနက် ထမံသီဘေးမဲ့တောလည်းတစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောသည်အမြဲစိမ်းတောဖြစ်သဖြင့် အမေဇုန်မိုးသစ်နောကြီးနှင့်ပင်တူလှသည်။အမြဲတမ်းစိမ်းလန်းစိုပြေနေသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောကို ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊မေလက တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊၁၉၉၄ ခုနှစ်၊စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့၌ ဟုမ္မလင်းအုပ်ချုပ်ရေးရုံးကိုဖွင့်လှစ်ကာတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းကိုစတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ထမံသံဘေးမဲ့တောကို အာဆီယံအမွေအနှစ်အဖြစ် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်နေ့က အတည်ပြုသတ်မှတ်ခဲ့ပါသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ခန္တီးမြို့နယ်နှင့်ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်တို့အတွင်းတည်ရှိသည်။အကျယ်အဝန်းမှာ ၅၃၄၅၆ ဧကရှိသည်။အဆိုပါဘေးမဲ့တောအတွင်း၌ ကမ္ဘာ့ရှားပါးမျိုးစိတ်အဖြစ်သတ်မှတ်ခံထားရသည့် ဘင်္ဂလားကျားများရှိပါသည်။၂၀၁၆ မှ ၂၀၂၃ အထိစစ်တမ်းများအရ ထမံသီဘေးမဲ့တော၌ ဘင်္ဂလားကျားအကောင်ရေ ၂၀ ခန့်ရှိကြောင်းသိရသည်။ကမ္ဘာပေါ်တွင်ကျားမျိုးစိတ်များရှိသောနိုင်ငံ ၁၃ နိုင်သာရှိသည်ဟုသိရသည်။ထို ၁၃ နိုင်ငံ၌​စာရေးသူတို့မြန်မာနိုင်ငံလည်းပါဝင်ပါသည်။မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ကျားများကျက်စားရာနေရာသည် ၃ နေရာသာရှိတော့သည်။
ယင်းနေရာများမှာ ဟူးကောင်းချိုင့်ဝှမ်း၊တနင်္သာရီတောင်တန်းဒေသနှင့်ယခုထမံသီဘေးမဲ့တောတို့ဖြစ်သည်။ထမံသီတောသည် ရှေးကပုံပြင်ဇာတ်လမ်းတွေထဲတွင် ကြားဖူးခဲ့သော ထိန်းသိမ်းရမည့် သဘာဝအမွေအနှစ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါသည်။
ထို့ပြင်အခြားသောမျိုးသုဥ်းလု အန္တရာယ်နှင့်ရင်ဆိုင်နေရသည့် တိရစ္ဆာန်များလည်းရှင်သန်ကျက်စားလျက်ရှိပါသည်။ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည် စာရေးသူတို့နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံးဘေးမဲ့တောများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။အဆိုပါဘေးမဲ့တောကြီးသည်ရှိနေခြင်းသည် နိုင်ငံ၏ရတနာသိုက်ကြီးနှင့်ပင် တူပါသည်။သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများဖြစ်သည့် ဆေးဝါးများ
နှင့်ပန်းမျိုးစိတ်များကိုအသုံးပြုနိုင်သည်။ဆေးဖက်ဝင်အပင်များရှိခြင်းကြောင့်ဆေးဝါးများကိုလည်းထုတ်လုပ်နိုင်သည်။သစ်တောအတွင်းမြစ်၊ချောင်း၊အင်း၊အိုင်များကြောင့် ဒေသငါးမျိုးရင်းများကိုရှာဖွေသုတေသန ပြုလုပ်နိုင်သည်။ထို့ပြင်သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများကိုတန်ဖိုးမြင့်ထုတ်ကုန်များပြုလုပ်နိုင်သည်။ရှားပါးသောတိရစ္ဆာန်များရှိနေခြင်းကြောင့်လည်းနိုင်ငံအတွက်ဂုဏ်တက်စေသည်။ဘေးမဲ့တောအပါဝင် သစ်တောများသည် ရာသီဥတုကိုလည်းမျှတစေပြန်သည်။ထို့ကြောင့်ဘေးမဲ့တောများသည်လူသားများအပါအဝင် သက်ရှိသတ္တဝါများအတွက် များစွာအကျိုးဖြစ်စေသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့‌တော၌
နို့တိုက်သတ္တဝါ ၅၇ မျိုး၊ငှက်မျိုးစိတ် ၃၂ မျိုး၊ ငါးမျိုးစိတ် ၆၇ မျိုး၊ကုန်းနေရေနေတွားသွားသတ္တာဝါ ၇၇ မျိုး၊အပင်မျိုးစိတ် ၄၃၂ မျိုး၊နေးဖက်ဝင်သည့်အပင် ၁၉ မျိုး၊ရေနေအပင် ၂၃ မျိုး၊ မြက် ၁၈ မျိုး
နှင့်သစ်ခွ ၁၆ မျိုးတို့ ကျက်စားရှင်သန်ပေါက်ရောက်နေကြသည်။ ထို့ပြင်အဆိုပါဘေးမဲ့နောအတွင်း၌ ပြောင်နှင့်မျောက်၊ဝက်ဝံ၊ကျားသစ်မျိုးစိတ်များကိုလည်းတွေ့နိုင်သည်။ထမံသီတောသည်အမြဲစိမ်းတောမျိုးဖြစ်ပြီး ထိုတောထဲတွင် တောဘဲမန်ဒါလီ၊ အာရှဆင်၊ မျောက်လွှဲကျော်၊
မျောက်မျက်ခုံးဖြူ၊ရေဗလုတ်များ ကျက်စားကြသည်။
ဆူမားတြားကြံ့နှင့်ဂျာဗားကြံ့မျိုးစိတ်များမှာမူ ၁၉၈၀ ခုနှစ်လောက်က မျိုးသုဥ်းသွားသည်ဟုသိရသည်။ထို့ပြင်ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောအတွင်း ဟိမဝန္တာဝက်ဝံ၊တောဝက်များ၊
ချေ၊ဆတ်စသည်တို့ကိုလည်းတွေ့ရသည်။
အဆိုပါထမံသီတောတွင်းရှိ တိရစ္ဆာန်များ မျိုးမသုဥ်စေရန် သစ်တောများကို ထိန်းသိမ်းဖို့လိုသလို တောတွင်းတိရစ္ဆာန်များကို အမဲလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများကိုလည်း လုံးဝ မပြုလုပ်ဖို့လိုပါသည်။ တောတွင်းရှိချောင်းများကိုလည်း ရေစီးရေလာကောင်းအောင်စောင့်ရှောက်ကြရပါမည်။ ချောင်းတွင်း ရှော့တိုက်ငါးဖမ်းခြင်းကိုလည်းမပြုလုပ်ဖို့လိုသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည်မြန်မာနိုင်ငံ၏အမြဲစိမ်းတောတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်အမေဇုန်‌တောနှင့် ခိုင်းနှိုင်းကြခြင်းဖြစ်သည်။ စာရေးသူတို့ နိုင်ငံသည် သဘာဝအလှအပများကြွယ်ဝသည်။ သဘာဝဘေးမဲ့တောများသည်လည်း သဘာဝအလှများရှိသောနေရာမျိုးဖြစ်သည်။ပြည်တွင်း ပြည်ပမှခရီးသွားများကိုဖိတ်ခေါ်နေသယောင်ပင် ဖြစ်ပါသည်။သွားရောက်လေ့လာသင့်သောနေရာလည်းဖြစ်သည်။ ထမံသီဘေးမဲ့တော၌ ရှားပါတိရစ္ဆာန်များရှိခြင်းကြောင့် ဝါသနာအလျှောက် သုတေသနလုပ်ငန်းများကိုလုပ်ကိုင်ရန်သွားရောက် လေ့လာနိုင်သည်။ဗဟုသုတအဖြစ်လည်း လေ့လာနိုင်သလို ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများကို ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။တောတွင်းခရီးသွားလာပြီး ဒေသခံများဖြစ်ကြသည့် ရှမ်းနီ
နှင့်နာဂတိုင်းရင်းသားတို့၏ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးတမ်းများကိုလည်းလေ့လာနိုင်ပါသည်။ထို့ပြင်ထမံသီဘေးမဲ့တောသင်တန်းနှင့်သုတေသနစင်တာတို့ကို လည်ပတ်နိုင်သည့်အပြင် ထမံသီဘေးမဲ့တော၏သဘာဝအလှကိုလည်းတဝကြီးခံစားနိုင်မည်ဖြစ်သည်၊
credit: winnetmyanmar

ထမံသီတောရိုင်း တိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တော
***********************************
(ပတ်ဝန်းကျင် ဆောင်းပါး)
မြန်မာနိုင်ငံတွင် သဘာဝထိန်းသိမ်းနယ်မြေများ၊ရေဝေဒေသများအပါအဝင်အာဆီယံအမွေအနှစ်စာရင်းဝင်နေရာများ၊အမျိုးသားဥယျာဥ်များ၊ ရုက္ခ​ဗေဒဥယျာဥ်များရှိပါသည်။ အာဆီယံအမွေအနှစ်နေရာ ရှစ်ခုရှိပြီး၊အမျိုးသားဥယျာဥ်နှင့်ရုက္ခဗေဒဥယျာဥ် စုစုပေါင်း ၅၉ ခုရှိကြောင်းသိရသည်။တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တော ၈ ခုက အာဆီယံအမွေအနှစ်များဖြစ်သည်။ထိုတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောများ၌ ကမ္ဘာ့ရှားပါးတောရိုင်းတိရစ္ဆာများရှင်သန်ကျက်စားရာနေရာများလည်းဖြစ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေများဟုလည်းခေါ်ကြပါသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောသည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၅ ° ၂၅ 'အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၅° ၃၂ 'အကြားတည်ရှိပါသည်။
အဆိုပါဘေးမဲ့တောများအနက် ထမံသီဘေးမဲ့တောလည်းတစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောသည်အမြဲစိမ်းတောဖြစ်သဖြင့် အမေဇုန်မိုးသစ်နောကြီးနှင့်ပင်တူလှသည်။အမြဲတမ်းစိမ်းလန်းစိုပြေနေသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောကို ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊မေလက တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊၁၉၉၄ ခုနှစ်၊စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့၌ ဟုမ္မလင်းအုပ်ချုပ်ရေးရုံးကိုဖွင့်လှစ်ကာတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းကိုစတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ထမံသံဘေးမဲ့တောကို အာဆီယံအမွေအနှစ်အဖြစ် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်နေ့က အတည်ပြုသတ်မှတ်ခဲ့ပါသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ခန္တီးမြို့နယ်နှင့်ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်တို့အတွင်းတည်ရှိသည်။အကျယ်အဝန်းမှာ ၅၃၄၅၆ ဧကရှိသည်။အဆိုပါဘေးမဲ့တောအတွင်း၌ ကမ္ဘာ့ရှားပါးမျိုးစိတ်အဖြစ်သတ်မှတ်ခံထားရသည့် ဘင်္ဂလားကျားများရှိပါသည်။၂၀၁၆ မှ ၂၀၂၃ အထိစစ်တမ်းများအရ ထမံသီဘေးမဲ့တော၌ ဘင်္ဂလားကျားအကောင်ရေ ၂၀ ခန့်ရှိကြောင်းသိရသည်။ကမ္ဘာပေါ်တွင်ကျားမျိုးစိတ်များရှိသောနိုင်ငံ ၁၃ နိုင်သာရှိသည်ဟုသိရသည်။ထို ၁၃ နိုင်ငံ၌​စာရေးသူတို့မြန်မာနိုင်ငံလည်းပါဝင်ပါသည်။မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ကျားများကျက်စားရာနေရာသည် ၃ နေရာသာရှိတော့သည်။
ယင်းနေရာများမှာ ဟူးကောင်းချိုင့်ဝှမ်း၊တနင်္သာရီတောင်တန်းဒေသနှင့်ယခုထမံသီဘေးမဲ့တောတို့ဖြစ်သည်။ထမံသီတောသည် ရှေးကပုံပြင်ဇာတ်လမ်းတွေထဲတွင် ကြားဖူးခဲ့သော ထိန်းသိမ်းရမည့် သဘာဝအမွေအနှစ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါသည်။
ထို့ပြင်အခြားသောမျိုးသုဥ်းလု အန္တရာယ်နှင့်ရင်ဆိုင်နေရသည့် တိရစ္ဆာန်များလည်းရှင်သန်ကျက်စားလျက်ရှိပါသည်။ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည် စာရေးသူတို့နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံးဘေးမဲ့တောများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။အဆိုပါဘေးမဲ့တောကြီးသည်ရှိနေခြင်းသည် နိုင်ငံ၏ရတနာသိုက်ကြီးနှင့်ပင် တူပါသည်။သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများဖြစ်သည့် ဆေးဝါးများ
နှင့်ပန်းမျိုးစိတ်များကိုအသုံးပြုနိုင်သည်။ဆေးဖက်ဝင်အပင်များရှိခြင်းကြောင့်ဆေးဝါးများကိုလည်းထုတ်လုပ်နိုင်သည်။သစ်တောအတွင်းမြစ်၊ချောင်း၊အင်း၊အိုင်များကြောင့် ဒေသငါးမျိုးရင်းများကိုရှာဖွေသုတေသန ပြုလုပ်နိုင်သည်။ထို့ပြင်သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများကိုတန်ဖိုးမြင့်ထုတ်ကုန်များပြုလုပ်နိုင်သည်။ရှားပါးသောတိရစ္ဆာန်များရှိနေခြင်းကြောင့်လည်းနိုင်ငံအတွက်ဂုဏ်တက်စေသည်။ဘေးမဲ့တောအပါဝင် သစ်တောများသည် ရာသီဥတုကိုလည်းမျှတစေပြန်သည်။ထို့ကြောင့်ဘေးမဲ့တောများသည်လူသားများအပါအဝင် သက်ရှိသတ္တဝါများအတွက် များစွာအကျိုးဖြစ်စေသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့‌တော၌
နို့တိုက်သတ္တဝါ ၅၇ မျိုး၊ငှက်မျိုးစိတ် ၃၂ မျိုး၊ ငါးမျိုးစိတ် ၆၇ မျိုး၊ကုန်းနေရေနေတွားသွားသတ္တာဝါ ၇၇ မျိုး၊အပင်မျိုးစိတ် ၄၃၂ မျိုး၊နေးဖက်ဝင်သည့်အပင် ၁၉ မျိုး၊ရေနေအပင် ၂၃ မျိုး၊ မြက် ၁၈ မျိုး
နှင့်သစ်ခွ ၁၆ မျိုးတို့ ကျက်စားရှင်သန်ပေါက်ရောက်နေကြသည်။ ထို့ပြင်အဆိုပါဘေးမဲ့နောအတွင်း၌ ပြောင်နှင့်မျောက်၊ဝက်ဝံ၊ကျားသစ်မျိုးစိတ်များကိုလည်းတွေ့နိုင်သည်။ထမံသီတောသည်အမြဲစိမ်းတောမျိုးဖြစ်ပြီး ထိုတောထဲတွင် တောဘဲမန်ဒါလီ၊ အာရှဆင်၊ မျောက်လွှဲကျော်၊
မျောက်မျက်ခုံးဖြူ၊ရေဗလုတ်များ ကျက်စားကြသည်။
ဆူမားတြားကြံ့နှင့်ဂျာဗားကြံ့မျိုးစိတ်များမှာမူ ၁၉၈၀ ခုနှစ်လောက်က မျိုးသုဥ်းသွားသည်ဟုသိရသည်။ထို့ပြင်ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောအတွင်း ဟိမဝန္တာဝက်ဝံ၊တောဝက်များ၊
ချေ၊ဆတ်စသည်တို့ကိုလည်းတွေ့ရသည်။
အဆိုပါထမံသီတောတွင်းရှိ တိရစ္ဆာန်များ မျိုးမသုဥ်စေရန် သစ်တောများကို ထိန်းသိမ်းဖို့လိုသလို တောတွင်းတိရစ္ဆာန်များကို အမဲလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများကိုလည်း လုံးဝ မပြုလုပ်ဖို့လိုပါသည်။ တောတွင်းရှိချောင်းများကိုလည်း ရေစီးရေလာကောင်းအောင်စောင့်ရှောက်ကြရပါမည်။ ချောင်းတွင်း ရှော့တိုက်ငါးဖမ်းခြင်းကိုလည်းမပြုလုပ်ဖို့လိုသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည်မြန်မာနိုင်ငံ၏အမြဲစိမ်းတောတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်အမေဇုန်‌တောနှင့် ခိုင်းနှိုင်းကြခြင်းဖြစ်သည်။ စာရေးသူတို့ နိုင်ငံသည် သဘာဝအလှအပများကြွယ်ဝသည်။ သဘာဝဘေးမဲ့တောများသည်လည်း သဘာဝအလှများရှိသောနေရာမျိုးဖြစ်သည်။ပြည်တွင်း ပြည်ပမှခရီးသွားများကိုဖိတ်ခေါ်နေသယောင်ပင် ဖြစ်ပါသည်။သွားရောက်လေ့လာသင့်သောနေရာလည်းဖြစ်သည်။ ထမံသီဘေးမဲ့တော၌ ရှားပါတိရစ္ဆာန်များရှိခြင်းကြောင့် ဝါသနာအလျှောက် သုတေသနလုပ်ငန်းများကိုလုပ်ကိုင်ရန်သွားရောက် လေ့လာနိုင်သည်။ဗဟုသုတအဖြစ်လည်း လေ့လာနိုင်သလို ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများကို ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။တောတွင်းခရီးသွားလာပြီး ဒေသခံများဖြစ်ကြသည့် ရှမ်းနီ
နှင့်နာဂတိုင်းရင်းသားတို့၏ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးတမ်းများကိုလည်းလေ့လာနိုင်ပါသည်။ထို့ပြင်ထမံသီဘေးမဲ့တောသင်တန်းနှင့်သုတေသနစင်တာတို့ကို လည်ပတ်နိုင်သည့်အပြင် ထမံသီဘေးမဲ့တော၏သဘာဝအလှကိုလည်းတဝကြီးခံစားနိုင်မည်ဖြစ်သည်၊
credit: winnetmyanmar

ထမံသီတောရိုင်း တိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တော
***********************************
(ပတ်ဝန်းကျင် ဆောင်းပါး)
မြန်မာနိုင်ငံတွင် သဘာဝထိန်းသိမ်းနယ်မြေများ၊ရေဝေဒေသများအပါအဝင်အာဆီယံအမွေအနှစ်စာရင်းဝင်နေရာများ၊အမျိုးသားဥယျာဥ်များ၊ ရုက္ခ​ဗေဒဥယျာဥ်များရှိပါသည်။ အာဆီယံအမွေအနှစ်နေရာ ရှစ်ခုရှိပြီး၊အမျိုးသားဥယျာဥ်နှင့်ရုက္ခဗေဒဥယျာဥ် စုစုပေါင်း ၅၉ ခုရှိကြောင်းသိရသည်။တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တော ၈ ခုက အာဆီယံအမွေအနှစ်များဖြစ်သည်။ထိုတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောများ၌ ကမ္ဘာ့ရှားပါးတောရိုင်းတိရစ္ဆာများရှင်သန်ကျက်စားရာနေရာများလည်းဖြစ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေများဟုလည်းခေါ်ကြပါသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောသည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၅ ° ၂၅ 'အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၅° ၃၂ 'အကြားတည်ရှိပါသည်။
အဆိုပါဘေးမဲ့တောများအနက် ထမံသီဘေးမဲ့တောလည်းတစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောသည်အမြဲစိမ်းတောဖြစ်သဖြင့် အမေဇုန်မိုးသစ်နောကြီးနှင့်ပင်တူလှသည်။အမြဲတမ်းစိမ်းလန်းစိုပြေနေသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောကို ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊မေလက တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊၁၉၉၄ ခုနှစ်၊စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့၌ ဟုမ္မလင်းအုပ်ချုပ်ရေးရုံးကိုဖွင့်လှစ်ကာတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းကိုစတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ထမံသံဘေးမဲ့တောကို အာဆီယံအမွေအနှစ်အဖြစ် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်နေ့က အတည်ပြုသတ်မှတ်ခဲ့ပါသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ခန္တီးမြို့နယ်နှင့်ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်တို့အတွင်းတည်ရှိသည်။အကျယ်အဝန်းမှာ ၅၃၄၅၆ ဧကရှိသည်။အဆိုပါဘေးမဲ့တောအတွင်း၌ ကမ္ဘာ့ရှားပါးမျိုးစိတ်အဖြစ်သတ်မှတ်ခံထားရသည့် ဘင်္ဂလားကျားများရှိပါသည်။၂၀၁၆ မှ ၂၀၂၃ အထိစစ်တမ်းများအရ ထမံသီဘေးမဲ့တော၌ ဘင်္ဂလားကျားအကောင်ရေ ၂၀ ခန့်ရှိကြောင်းသိရသည်။ကမ္ဘာပေါ်တွင်ကျားမျိုးစိတ်များရှိသောနိုင်ငံ ၁၃ နိုင်သာရှိသည်ဟုသိရသည်။ထို ၁၃ နိုင်ငံ၌​စာရေးသူတို့မြန်မာနိုင်ငံလည်းပါဝင်ပါသည်။မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ကျားများကျက်စားရာနေရာသည် ၃ နေရာသာရှိတော့သည်။
ယင်းနေရာများမှာ ဟူးကောင်းချိုင့်ဝှမ်း၊တနင်္သာရီတောင်တန်းဒေသနှင့်ယခုထမံသီဘေးမဲ့တောတို့ဖြစ်သည်။ထမံသီတောသည် ရှေးကပုံပြင်ဇာတ်လမ်းတွေထဲတွင် ကြားဖူးခဲ့သော ထိန်းသိမ်းရမည့် သဘာဝအမွေအနှစ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါသည်။
ထို့ပြင်အခြားသောမျိုးသုဥ်းလု အန္တရာယ်နှင့်ရင်ဆိုင်နေရသည့် တိရစ္ဆာန်များလည်းရှင်သန်ကျက်စားလျက်ရှိပါသည်။ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည် စာရေးသူတို့နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံးဘေးမဲ့တောများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။အဆိုပါဘေးမဲ့တောကြီးသည်ရှိနေခြင်းသည် နိုင်ငံ၏ရတနာသိုက်ကြီးနှင့်ပင် တူပါသည်။သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများဖြစ်သည့် ဆေးဝါးများ
နှင့်ပန်းမျိုးစိတ်များကိုအသုံးပြုနိုင်သည်။ဆေးဖက်ဝင်အပင်များရှိခြင်းကြောင့်ဆေးဝါးများကိုလည်းထုတ်လုပ်နိုင်သည်။သစ်တောအတွင်းမြစ်၊ချောင်း၊အင်း၊အိုင်များကြောင့် ဒေသငါးမျိုးရင်းများကိုရှာဖွေသုတေသန ပြုလုပ်နိုင်သည်။ထို့ပြင်သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများကိုတန်ဖိုးမြင့်ထုတ်ကုန်များပြုလုပ်နိုင်သည်။ရှားပါးသောတိရစ္ဆာန်များရှိနေခြင်းကြောင့်လည်းနိုင်ငံအတွက်ဂုဏ်တက်စေသည်။ဘေးမဲ့တောအပါဝင် သစ်တောများသည် ရာသီဥတုကိုလည်းမျှတစေပြန်သည်။ထို့ကြောင့်ဘေးမဲ့တောများသည်လူသားများအပါအဝင် သက်ရှိသတ္တဝါများအတွက် များစွာအကျိုးဖြစ်စေသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့‌တော၌
နို့တိုက်သတ္တဝါ ၅၇ မျိုး၊ငှက်မျိုးစိတ် ၃၂ မျိုး၊ ငါးမျိုးစိတ် ၆၇ မျိုး၊ကုန်းနေရေနေတွားသွားသတ္တာဝါ ၇၇ မျိုး၊အပင်မျိုးစိတ် ၄၃၂ မျိုး၊နေးဖက်ဝင်သည့်အပင် ၁၉ မျိုး၊ရေနေအပင် ၂၃ မျိုး၊ မြက် ၁၈ မျိုး
နှင့်သစ်ခွ ၁၆ မျိုးတို့ ကျက်စားရှင်သန်ပေါက်ရောက်နေကြသည်။ ထို့ပြင်အဆိုပါဘေးမဲ့နောအတွင်း၌ ပြောင်နှင့်မျောက်၊ဝက်ဝံ၊ကျားသစ်မျိုးစိတ်များကိုလည်းတွေ့နိုင်သည်။ထမံသီတောသည်အမြဲစိမ်းတောမျိုးဖြစ်ပြီး ထိုတောထဲတွင် တောဘဲမန်ဒါလီ၊ အာရှဆင်၊ မျောက်လွှဲကျော်၊
မျောက်မျက်ခုံးဖြူ၊ရေဗလုတ်များ ကျက်စားကြသည်။
ဆူမားတြားကြံ့နှင့်ဂျာဗားကြံ့မျိုးစိတ်များမှာမူ ၁၉၈၀ ခုနှစ်လောက်က မျိုးသုဥ်းသွားသည်ဟုသိရသည်။ထို့ပြင်ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောအတွင်း ဟိမဝန္တာဝက်ဝံ၊တောဝက်များ၊
ချေ၊ဆတ်စသည်တို့ကိုလည်းတွေ့ရသည်။
အဆိုပါထမံသီတောတွင်းရှိ တိရစ္ဆာန်များ မျိုးမသုဥ်စေရန် သစ်တောများကို ထိန်းသိမ်းဖို့လိုသလို တောတွင်းတိရစ္ဆာန်များကို အမဲလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများကိုလည်း လုံးဝ မပြုလုပ်ဖို့လိုပါသည်။ တောတွင်းရှိချောင်းများကိုလည်း ရေစီးရေလာကောင်းအောင်စောင့်ရှောက်ကြရပါမည်။ ချောင်းတွင်း ရှော့တိုက်ငါးဖမ်းခြင်းကိုလည်းမပြုလုပ်ဖို့လိုသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည်မြန်မာနိုင်ငံ၏အမြဲစိမ်းတောတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်အမေဇုန်‌တောနှင့် ခိုင်းနှိုင်းကြခြင်းဖြစ်သည်။ စာရေးသူတို့ နိုင်ငံသည် သဘာဝအလှအပများကြွယ်ဝသည်။ သဘာဝဘေးမဲ့တောများသည်လည်း သဘာဝအလှများရှိသောနေရာမျိုးဖြစ်သည်။ပြည်တွင်း ပြည်ပမှခရီးသွားများကိုဖိတ်ခေါ်နေသယောင်ပင် ဖြစ်ပါသည်။သွားရောက်လေ့လာသင့်သောနေရာလည်းဖြစ်သည်။ ထမံသီဘေးမဲ့တော၌ ရှားပါတိရစ္ဆာန်များရှိခြင်းကြောင့် ဝါသနာအလျှောက် သုတေသနလုပ်ငန်းများကိုလုပ်ကိုင်ရန်သွားရောက် လေ့လာနိုင်သည်။ဗဟုသုတအဖြစ်လည်း လေ့လာနိုင်သလို ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများကို ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။တောတွင်းခရီးသွားလာပြီး ဒေသခံများဖြစ်ကြသည့် ရှမ်းနီ
နှင့်နာဂတိုင်းရင်းသားတို့၏ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးတမ်းများကိုလည်းလေ့လာနိုင်ပါသည်။ထို့ပြင်ထမံသီဘေးမဲ့တောသင်တန်းနှင့်သုတေသနစင်တာတို့ကို လည်ပတ်နိုင်သည့်အပြင် ထမံသီဘေးမဲ့တော၏သဘာဝအလှကိုလည်းတဝကြီးခံစားနိုင်မည်ဖြစ်သည်၊
credit: winnetmyanmar

ထမံသီတောရိုင်း တိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တော
***********************************
(ပတ်ဝန်းကျင် ဆောင်းပါး)
မြန်မာနိုင်ငံတွင် သဘာဝထိန်းသိမ်းနယ်မြေများ၊ရေဝေဒေသများအပါအဝင်အာဆီယံအမွေအနှစ်စာရင်းဝင်နေရာများ၊အမျိုးသားဥယျာဥ်များ၊ ရုက္ခ​ဗေဒဥယျာဥ်များရှိပါသည်။ အာဆီယံအမွေအနှစ်နေရာ ရှစ်ခုရှိပြီး၊အမျိုးသားဥယျာဥ်နှင့်ရုက္ခဗေဒဥယျာဥ် စုစုပေါင်း ၅၉ ခုရှိကြောင်းသိရသည်။တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တော ၈ ခုက အာဆီယံအမွေအနှစ်များဖြစ်သည်။ထိုတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောများ၌ ကမ္ဘာ့ရှားပါးတောရိုင်းတိရစ္ဆာများရှင်သန်ကျက်စားရာနေရာများလည်းဖြစ်ပါသည်။ တစ်နည်းအားဖြင့် သဘာဝထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေများဟုလည်းခေါ်ကြပါသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောသည် မြောက်လတ္တီတွဒ် ၂၅ ° ၂၅ 'အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၅° ၃၂ 'အကြားတည်ရှိပါသည်။
အဆိုပါဘေးမဲ့တောများအနက် ထမံသီဘေးမဲ့တောလည်းတစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပါသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောသည်အမြဲစိမ်းတောဖြစ်သဖြင့် အမေဇုန်မိုးသစ်နောကြီးနှင့်ပင်တူလှသည်။အမြဲတမ်းစိမ်းလန်းစိုပြေနေသည်။ထမံသီဘေးမဲ့တောကို ၁၉၇၄ ခုနှစ်၊မေလက တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောအဖြစ်သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး၊၁၉၉၄ ခုနှစ်၊စက်တင်ဘာလ ၁ ရက်နေ့၌ ဟုမ္မလင်းအုပ်ချုပ်ရေးရုံးကိုဖွင့်လှစ်ကာတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ထိန်းသိမ်းရေးလုပ်ငန်းကိုစတင်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ထမံသံဘေးမဲ့တောကို အာဆီယံအမွေအနှစ်အဖြစ် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်နေ့က အတည်ပြုသတ်မှတ်ခဲ့ပါသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ခန္တီးမြို့နယ်နှင့်ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်တို့အတွင်းတည်ရှိသည်။အကျယ်အဝန်းမှာ ၅၃၄၅၆ ဧကရှိသည်။အဆိုပါဘေးမဲ့တောအတွင်း၌ ကမ္ဘာ့ရှားပါးမျိုးစိတ်အဖြစ်သတ်မှတ်ခံထားရသည့် ဘင်္ဂလားကျားများရှိပါသည်။၂၀၁၆ မှ ၂၀၂၃ အထိစစ်တမ်းများအရ ထမံသီဘေးမဲ့တော၌ ဘင်္ဂလားကျားအကောင်ရေ ၂၀ ခန့်ရှိကြောင်းသိရသည်။ကမ္ဘာပေါ်တွင်ကျားမျိုးစိတ်များရှိသောနိုင်ငံ ၁၃ နိုင်သာရှိသည်ဟုသိရသည်။ထို ၁၃ နိုင်ငံ၌​စာရေးသူတို့မြန်မာနိုင်ငံလည်းပါဝင်ပါသည်။မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း ကျားများကျက်စားရာနေရာသည် ၃ နေရာသာရှိတော့သည်။
ယင်းနေရာများမှာ ဟူးကောင်းချိုင့်ဝှမ်း၊တနင်္သာရီတောင်တန်းဒေသနှင့်ယခုထမံသီဘေးမဲ့တောတို့ဖြစ်သည်။ထမံသီတောသည် ရှေးကပုံပြင်ဇာတ်လမ်းတွေထဲတွင် ကြားဖူးခဲ့သော ထိန်းသိမ်းရမည့် သဘာဝအမွေအနှစ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါသည်။
ထို့ပြင်အခြားသောမျိုးသုဥ်းလု အန္တရာယ်နှင့်ရင်ဆိုင်နေရသည့် တိရစ္ဆာန်များလည်းရှင်သန်ကျက်စားလျက်ရှိပါသည်။ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည် စာရေးသူတို့နိုင်ငံရှိ အကြီးဆုံးဘေးမဲ့တောများအနက် တစ်ခုဖြစ်သည်။အဆိုပါဘေးမဲ့တောကြီးသည်ရှိနေခြင်းသည် နိုင်ငံ၏ရတနာသိုက်ကြီးနှင့်ပင် တူပါသည်။သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများဖြစ်သည့် ဆေးဝါးများ
နှင့်ပန်းမျိုးစိတ်များကိုအသုံးပြုနိုင်သည်။ဆေးဖက်ဝင်အပင်များရှိခြင်းကြောင့်ဆေးဝါးများကိုလည်းထုတ်လုပ်နိုင်သည်။သစ်တောအတွင်းမြစ်၊ချောင်း၊အင်း၊အိုင်များကြောင့် ဒေသငါးမျိုးရင်းများကိုရှာဖွေသုတေသန ပြုလုပ်နိုင်သည်။ထို့ပြင်သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများကိုတန်ဖိုးမြင့်ထုတ်ကုန်များပြုလုပ်နိုင်သည်။ရှားပါးသောတိရစ္ဆာန်များရှိနေခြင်းကြောင့်လည်းနိုင်ငံအတွက်ဂုဏ်တက်စေသည်။ဘေးမဲ့တောအပါဝင် သစ်တောများသည် ရာသီဥတုကိုလည်းမျှတစေပြန်သည်။ထို့ကြောင့်ဘေးမဲ့တောများသည်လူသားများအပါအဝင် သက်ရှိသတ္တဝါများအတွက် များစွာအကျိုးဖြစ်စေသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့‌တော၌
နို့တိုက်သတ္တဝါ ၅၇ မျိုး၊ငှက်မျိုးစိတ် ၃၂ မျိုး၊ ငါးမျိုးစိတ် ၆၇ မျိုး၊ကုန်းနေရေနေတွားသွားသတ္တာဝါ ၇၇ မျိုး၊အပင်မျိုးစိတ် ၄၃၂ မျိုး၊နေးဖက်ဝင်သည့်အပင် ၁၉ မျိုး၊ရေနေအပင် ၂၃ မျိုး၊ မြက် ၁၈ မျိုး
နှင့်သစ်ခွ ၁၆ မျိုးတို့ ကျက်စားရှင်သန်ပေါက်ရောက်နေကြသည်။ ထို့ပြင်အဆိုပါဘေးမဲ့နောအတွင်း၌ ပြောင်နှင့်မျောက်၊ဝက်ဝံ၊ကျားသစ်မျိုးစိတ်များကိုလည်းတွေ့နိုင်သည်။ထမံသီတောသည်အမြဲစိမ်းတောမျိုးဖြစ်ပြီး ထိုတောထဲတွင် တောဘဲမန်ဒါလီ၊ အာရှဆင်၊ မျောက်လွှဲကျော်၊
မျောက်မျက်ခုံးဖြူ၊ရေဗလုတ်များ ကျက်စားကြသည်။
ဆူမားတြားကြံ့နှင့်ဂျာဗားကြံ့မျိုးစိတ်များမှာမူ ၁၉၈၀ ခုနှစ်လောက်က မျိုးသုဥ်းသွားသည်ဟုသိရသည်။ထို့ပြင်ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောအတွင်း ဟိမဝန္တာဝက်ဝံ၊တောဝက်များ၊
ချေ၊ဆတ်စသည်တို့ကိုလည်းတွေ့ရသည်။
အဆိုပါထမံသီတောတွင်းရှိ တိရစ္ဆာန်များ မျိုးမသုဥ်စေရန် သစ်တောများကို ထိန်းသိမ်းဖို့လိုသလို တောတွင်းတိရစ္ဆာန်များကို အမဲလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများကိုလည်း လုံးဝ မပြုလုပ်ဖို့လိုပါသည်။ တောတွင်းရှိချောင်းများကိုလည်း ရေစီးရေလာကောင်းအောင်စောင့်ရှောက်ကြရပါမည်။ ချောင်းတွင်း ရှော့တိုက်ငါးဖမ်းခြင်းကိုလည်းမပြုလုပ်ဖို့လိုသည်။
ထမံသီတောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ဘေးမဲ့တောသည်မြန်မာနိုင်ငံ၏အမြဲစိမ်းတောတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့်အမေဇုန်‌တောနှင့် ခိုင်းနှိုင်းကြခြင်းဖြစ်သည်။ စာရေးသူတို့ နိုင်ငံသည် သဘာဝအလှအပများကြွယ်ဝသည်။ သဘာဝဘေးမဲ့တောများသည်လည်း သဘာဝအလှများရှိသောနေရာမျိုးဖြစ်သည်။ပြည်တွင်း ပြည်ပမှခရီးသွားများကိုဖိတ်ခေါ်နေသယောင်ပင် ဖြစ်ပါသည်။သွားရောက်လေ့လာသင့်သောနေရာလည်းဖြစ်သည်။ ထမံသီဘေးမဲ့တော၌ ရှားပါတိရစ္ဆာန်များရှိခြင်းကြောင့် ဝါသနာအလျှောက် သုတေသနလုပ်ငန်းများကိုလုပ်ကိုင်ရန်သွားရောက် လေ့လာနိုင်သည်။ဗဟုသုတအဖြစ်လည်း လေ့လာနိုင်သလို ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲများကို ကြည့်ရှုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။တောတွင်းခရီးသွားလာပြီး ဒေသခံများဖြစ်ကြသည့် ရှမ်းနီ
နှင့်နာဂတိုင်းရင်းသားတို့၏ရိုးရာယဥ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးတမ်းများကိုလည်းလေ့လာနိုင်ပါသည်။ထို့ပြင်ထမံသီဘေးမဲ့တောသင်တန်းနှင့်သုတေသနစင်တာတို့ကို လည်ပတ်နိုင်သည့်အပြင် ထမံသီဘေးမဲ့တော၏သဘာဝအလှကိုလည်းတဝကြီးခံစားနိုင်မည်ဖြစ်သည်၊
credit: winnetmyanmar

Halfmoon Betta Fish

Halfmoon Betta Fish