#ဆက်ရန်ရှိ
ကလိုရိုပလက်စ်က သက်ရှိသမိုင်းမှာ တစ်ကြိမ်တည်း ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး၊ အနီရောင် အယ်လဂျီ၊ အစိမ်းရောင် အယ်လဂျီနဲ့ သူက ဆင်းသက်တဲ့ အပင်တွေအားလုံးရဲ့ ကလိုရိုပလက်စ်တွေ က အဲဒီ့ ကလိုရိုပလက်စ် ဘိုးအေကြီးရဲ့ တိုက်ရိုက် အဆက်အနွယ်တွေပါ။ အခုလို ဒုတိယ အဆင့် မွေးစား တာကျတော့ ပရိုးတစ်များစွာက အနီရောင် အယ်လဂျီကို စင်ပြိုင် အကြိမ်ကြိမ် မွေးစားခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သူတို့ရဲ့ ကလိုရိုပလက်စ်တွေက မွေးစားတဲ့ အချိန်နဲ့ အဆင့်တွေ မတူဘဲ အမြှေးပါး (၃)ခု ဖြစ်လိုဖြစ်၊ (၄) ခုဖြစ်လိုဖြစ်၊ ဆဲလ်ဝတ်ဆံယောင် ရှိသူက ရှိ၊ မရှိသူက မရှိနဲ့ အမျိုးစုံ ဖြစ်နေတာပေါ့။
ဒုတိယအဆင့် သဟဇီဝနပြုခြင်းကြောင့် ပရိုးတစ် အဏုဇီဝများစွာဟာ အယ်လဂျီ မဟုတ်ဘဲနဲ့ အယ်လဂျီကဲ့သို့ အလင်းမှီ အစာစုဖွဲ့ခွင့်ရခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီ့ထဲမှာ ဟက်ထရိုကွန့် (heterokont)၊ ဒိုင်ယာတွန် (diatom)၊ ခရစ်ပတိုမိုနတ် (cryptomonad)၊ ကော်ကိုလစ်သိုဖော (coccolithophore)တွေ ပါဝင်ပါတယ်။ ဟက်ထရိုကွန့်ထဲမှာ ကျွန်တော်တို့ အညိုရောင် ရေမှော် (brown algae) လို့ သိကြတဲ့ "kelp" တွေလည်း ပါပါတယ်။ ဒါကြောင့် အညိုရောင် ရေမှော်ဟာ အနီရောင် အယ်လဂျီကို တဆင့်မွေးစားထားတဲ့ "အယ်လဂျီ"အတုသာ ဖြစ်ပါတယ်။ (ပုံ ၃ ကို ရှုပါ။)
တချို့ကလည်း အနီရောင် အယ်လဂျီ မဟုတ်ဘဲ အစိမ်းရောင် အယ်လဂျီကို အလားတူ မွေးစားတာလည်း ရှိတယ်။ အဲဒီ့ထဲမှာ ယူဂလီးနား (euglena) နဲ့ ကလိုရာရက်ခနီယိုဖိုက် (chlorarachniophyte) မျိုးနွယ်တွေ ပါဝင်ပါတယ်။
ဒါပဲလားဆိုတော့ မပြီးသေးပါဘူး။ ဒိုင်နိုဖလက်ဂျယ်လိတ် (dinoflagellate) ခေါ်တဲ့ ပရိုးတစ်မျိုးနွယ်မှာ တတိယအဆင့် သဟဇီဝနဖြစ်စဉ် (tertiary endosymbiosis) တောင် ရှိပါတယ်။ အဲဒါက စာရှုသူတွေ မှန်းကြည့်လို့ရလောက်ပါပြီ။ ဒုတိယအဆင့် မွေးစားပြီးသား ပရိုးတစ်ကို ဒိုင်နိုဖလက်ဂျယ်လိတ်က ဝါးမျိုပြီး ကလိုရိုပလက်စ်ကို မွေးစားလိုက်တာပါ။ ဝါးမျိုခံရတဲ့သူက ဒိုင်ယာတွန်၊ ခရစ်ပတိုမိုနတ် စသဖြင့် ဒုတိယအဆင့်ထဲက မျိုးနွယ်အစုံ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ (ပုံ ၄ ကို ရှုပါ။)
တကယ်တော့ ဒိုင်နိုဖလက်ဂျယ်လိတ် ကိုယ်တိုင်ကလည်း ဒုတိယအဆင့် မွေးစားပါတယ်။ အစိမ်းရောင် အယ်လဂျီကို မွေးစားတဲ့ မျိုးနွယ်တွေရှိသလို၊ အနီရောင် အယ်လဂျီကို မွေးစားတာလည်း ရှိတယ်။ တတိယ အဆင့် မွေးစားတဲ့ ဒိုင်နိုဖလက်ဂျယ်လိတ်တချို့ဆိုရင် သူတို့မှာ ဒုတိယ အဆင့် မွေးစားပြီးသား ကလိုရိုပလက်စ် ရှိနှင့်ရက်သားနဲ့ အဲဒါကို စွန့်လွှတ်ပြီး တတိယ အဆင့် မွေးစားတာကို ဆက်သုံးစွဲကြပါတယ်။
ဘယ်နှဆင့်ပဲ သုံးစွဲသည် ဖြစ်စေ၊ အိမ်ရှင်နဲ့ ဧည့်သည်ရဲ့ ဆက်နွယ်ပုံက အတူတူပါပဲ။ ကလိုရိုပလက်စ်ဟာ ယူကယ်ရီယုတ် ဆဲလ်အင်္ဂါနုပ် တခုဖြစ်ပြီး အိမ်ရှင်အတွက် အလင်းမှီ အစာစုဖွဲ့နိုင်စွမ်းဆိုတဲ့ အဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ ဘက်တီးရီးယား အမွေကို ပေးပါတယ်။ အဲဒီ့စွမ်းရည်ကို ပရိုးတစ် အဏုဇီဝများစွာက လိုချင်ကြပါတယ်။ ဒိုင်နိုဖလက်ဂျယ်လိတ် တချို့ဆိုရင် ကိုယ်ပိုင် ကလိုရိုပလက်စ်ကို စွန့်လွှတ်လိုက်ပေမယ့် သူတို့ရဲ့ မျိုးဆက်သစ်တွေက ပြန်တောင့်တကြတယ်။ သူတို့စားတဲ့ သားကောင်တွေဆီက ကလိုရိုပလက်စ်တွေကို ချက်ချင်းစားမပစ်ဘဲ သည်အတိုင်းထားပါတယ်။ အဲဒီ့ ကလိုရိုပလက်စ်တွေက သူတို့နဲ့ ပြည့်ပြည့်ဝဝ သဟဇီဝနမပြုထားတာကြောင့်၊ ထပ်တော့ မပွားနိုင်ဘူး။ ဒါပေမယ့် ချို့ယွင်းပြီး သေမသွားခင်အထိတော့ အိမ်ရှင် အတွက် အကျိုးရှိလိုက်တာပေါ့လေ။ ဒီအပြုအမူကို ကလက်ပတိုပလက်စတီ (kleptoplasty) လို့ ခေါ်ပါတယ်။ “ကလိုရိုပလက်စ်ကို ခိုးယူခြင်း” လို့ အဓိပ္ပာယ်ရတယ်။
ကလိုရိုပလက်စ်တွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက အပင်နဲ့ အယ်လဂျီမှာတင် ရပ်သွားတာ မဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့ရဲ့ အလင်းမှီ အစာစုဖွဲ့နိုင်စွမ်းကို သတ္တဝါတွေကတောင် လိုချင်ကြတယ်။
အမြင်သာဆုံးက သန္တာကျောက်တန်းကို ပြုလုပ်တဲ့ သန္တာကောင်တွေပါ။ သူတို့ရဲ့ ဆဲလ်တွေမှာ အဝါရောင် ပရိုးတစ်တွေ ထည့်မွေးထားကြတယ်။ အဲဒီ့ “ဇူဇန်သဲလေး” (zooxanthellae, အဓိပ္ပာယ် = အဝါရောင်ကောင်လေးများ) တွေကြောင့် သန္တာတွေက အရောင်စုံပြီး လှနေတာပါ။ (ပုံ ၅ ကို ရှုပါ။) ဒီဆက်နွယ်မှုက အပြန်အလှန် အကျိုးပြုရုံသာဖြစ်ပြီး၊ ကလိုရိုပလက်စ် ကဲ့သို့ အိမ်ရှင်နဲ့ ဧည့်သည် အပြည့်အဝ ပေါင်းစည်းထားတာ မဟုတ်ပါ။ ဇူဇန်သဲလေးမှာ ကိုယ်ပိုင် ဆဲလ်အင်္ဂါရပ် အပြည့်အစုံ ရှိပါတယ်။ ဥတုပူနွေးလာလို့ သန္တာတွေ အရောင်ကျွတ်တယ်ဆိုတာ အဲဒီ့ ဇူဇန်သဲလေးတွေ သန္တာကို စွန့်ခွာသွားလို့ ဖြစ်ပါတယ်။
-----
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုစရာ -
သန္တာ အရောင်ကျွတ်ခြင်း အကြောင်းကို Our Planet စာအုပ် ဘာသာပြန် "ကျွန်ုပ်တို့ ကမ္ဘာစာမူ" ထဲက "ကမ်းရိုးတန်းပင်လယ်များ" အခန်းမှာ ဖတ်ရှုနိုင်ပါတယ်။
https://kyawzwarlynnpublicatio....ns.wordpress.com/...
-----
အီလိုင်စီယာ (Elysia) လို့ခေါ်တဲ့ ပင်လယ်ပက်ကျိ တစ်မျိုးကလည်း သူတို့စားတဲ့ အယ်လဂျီထဲက ကလိုရိုပလက်စ်တွေကို စုဆောင်းပြီး အူနံရံပေါ်မှာ ဖြန့်ကျက် ထားရှိပါတယ်။ (ပုံ ၆ ကို ရှုပါ။) ပက်ကျိကိုယ်ထဲမှာ ကလိုရိုပလက်စ် က အသစ်ထပ်မပွားနိုင်တာကြောင့် ဒီပက်ကျိက ကလိုရိုပလက်စ် သူခိုးတစ်မျိုးသာ ဖြစ်တယ်။
ဒါပေမယ့် ပက်ကျိရဲ့ ဒီအန်အေမှာ ကလိုရိုပလက်စ်ရဲ့ ဂျင်းန် တချို့တောင် ရောက်နေနှင့်ပါပြီ။ ကလိုရိုပလက်စ်ကို ထပ်မပွားစေနိုင်ပေမယ့် ပက်ကျိရဲ့ အူနံရံက ကလိုရိုပလက်စ် ရှင်သန်ဖို့ လိုတဲ့ ပရိုတင်းတွေ ထုတ်ပေးပြီး ရှိပြီးသားတွေကိုတော့ ကြာရှည်ခံအောင် လုပ်ပေးနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒိုင်နိုဖလက်ဂျယ်လိတ်နဲ့ ပင်လယ်ပက်ကျိ အီလိုင်စီယာရဲ့ ကလိုရိုပလက်စ် ခိုးယူခြင်း ဖြစ်စဉ် ကိုယ်တိုင်က သဟဇီဝနပြုခြင်းရဲ့ ကနဦး အဆင့် ဖြစ်ကောင်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
#ဆက်ရန်ရှိ
