6 w - Translate

ပုံထဲမှာ ဘာတွေထူးခြားမှုမြင်ကြလဲ? လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် တစ်ခုအတွင်းကနေ အခုထိ ဖုန်းတွေပေါ်မှာ အမြင်အရ သိသာတဲ့ပြောင်းလဲမှုက ဘောင်တွေပိုပါးလာတာပါပဲ
2014 က ဝန်းကျင်က ဖုန်းတွေရဲ့ Screen-to-Body Ratio က 64% ဝန်းကျင်ပဲရှိပါသတဲ့ အကြောင်းကတော့ အပေါ် အောက် ဘေးဘောင်တွေနဲ့ Home Button လို့ခေါ်ရမယ့် ခလုတ်ကြောင့်ပါ
2017-18 မှာ Screen-to-Body Ratio ပြိုင်ပွဲစတင်လာခဲ့ပြီး Essential က Notch က စမိတ်ဆက်တယ် iPhone က Notch ကိုထပ်သုံးပြီး Trend တစ်ခုဖြစ်လာတယ် Android တွေဘက်မှာတော့ Punch Hole ၊ Notch အစုံထပ်ဖြစ်လာကြပါတယ်
2018 ဝန်းကျင်မှာ ဖုန်းတွေပေါ်က Screen-to-Body Ratio ကို 80% ဝန်းကျင် မြှင့်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ် 2018 ထဲမှာပဲ vivo နဲ့ OPPO တို့က Pop-Up Camera ပါတဲ့ဖုန်းတွေထုတ်ပြီး Screen to Body Ratio 90% ကျော်အထိ စံချိန်တင်ခဲ့ကြပါသေးတယ်
2022 နောက်ပိုင်းမှာတော့ Screen-to-Body Ratio ဆိုတာထက် ဖုန်းတွေက ဘယ်လိုပုံလဲ- ခေါက်ဖုန်းလား ၊ Flip ဖုန်းလား ၊ Bar Type ဖုန်းလား ဖြစ်လာကြပြန်ပါပြီ Trend ထပ်ပြောင်းသွားတာပေါ့ (HUAWEI ကတော့ လက်ရှိမဖျာ Tri-Foldထုတ်ပြထားနိုင်ပါတယ် ၊ Apple ကတော့ အခုထိ ခေါက်ဖုန်း မထုတ်နိုင်သေးပါဘူး)
Fun Fact အနေနဲ့ ပြောရရင်
ပထမဆုံး iPhone က Screen-to-Body Ratio- 52% ရှိပြီး
ပထမဆုံး Samsung ဖုန်းက Screen-to-Body Ratio - 58% ပါ
နောက်ဆုံးထွက် iPhone 16 Pro Max ကတော့ Screen-to-Body Ratio 91.4 % ရှိပြီး
Galaxy S25 Ultra က Screen-to-Body Ratio 92.5% ရှိပါ
တယ် သိသာတဲ့ တိုးတက်မှုတွေပါပဲ
ပုံတွေမှာ ဘယ်လောက်ထိ ပြောင်းလဲလာခဲ့တယ် ဆိုတာကို ကြည့်နိုင်ပါတယ်

image
6 w - Translate

ပုံထဲမှာ ဘာတွေထူးခြားမှုမြင်ကြလဲ? လွန်ခဲ့တဲ့ ဆယ်စုနှစ် တစ်ခုအတွင်းကနေ အခုထိ ဖုန်းတွေပေါ်မှာ အမြင်အရ သိသာတဲ့ပြောင်းလဲမှုက ဘောင်တွေပိုပါးလာတာပါပဲ
2014 က ဝန်းကျင်က ဖုန်းတွေရဲ့ Screen-to-Body Ratio က 64% ဝန်းကျင်ပဲရှိပါသတဲ့ အကြောင်းကတော့ အပေါ် အောက် ဘေးဘောင်တွေနဲ့ Home Button လို့ခေါ်ရမယ့် ခလုတ်ကြောင့်ပါ
2017-18 မှာ Screen-to-Body Ratio ပြိုင်ပွဲစတင်လာခဲ့ပြီး Essential က Notch က စမိတ်ဆက်တယ် iPhone က Notch ကိုထပ်သုံးပြီး Trend တစ်ခုဖြစ်လာတယ် Android တွေဘက်မှာတော့ Punch Hole ၊ Notch အစုံထပ်ဖြစ်လာကြပါတယ်
2018 ဝန်းကျင်မှာ ဖုန်းတွေပေါ်က Screen-to-Body Ratio ကို 80% ဝန်းကျင် မြှင့်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ် 2018 ထဲမှာပဲ vivo နဲ့ OPPO တို့က Pop-Up Camera ပါတဲ့ဖုန်းတွေထုတ်ပြီး Screen to Body Ratio 90% ကျော်အထိ စံချိန်တင်ခဲ့ကြပါသေးတယ်
2022 နောက်ပိုင်းမှာတော့ Screen-to-Body Ratio ဆိုတာထက် ဖုန်းတွေက ဘယ်လိုပုံလဲ- ခေါက်ဖုန်းလား ၊ Flip ဖုန်းလား ၊ Bar Type ဖုန်းလား ဖြစ်လာကြပြန်ပါပြီ Trend ထပ်ပြောင်းသွားတာပေါ့ (HUAWEI ကတော့ လက်ရှိမဖျာ Tri-Foldထုတ်ပြထားနိုင်ပါတယ် ၊ Apple ကတော့ အခုထိ ခေါက်ဖုန်း မထုတ်နိုင်သေးပါဘူး)
Fun Fact အနေနဲ့ ပြောရရင်
ပထမဆုံး iPhone က Screen-to-Body Ratio- 52% ရှိပြီး
ပထမဆုံး Samsung ဖုန်းက Screen-to-Body Ratio - 58% ပါ
နောက်ဆုံးထွက် iPhone 16 Pro Max ကတော့ Screen-to-Body Ratio 91.4 % ရှိပြီး
Galaxy S25 Ultra က Screen-to-Body Ratio 92.5% ရှိပါ
တယ် သိသာတဲ့ တိုးတက်မှုတွေပါပဲ
ပုံတွေမှာ ဘယ်လောက်ထိ ပြောင်းလဲလာခဲ့တယ် ဆိုတာကို ကြည့်နိုင်ပါတယ်

imageimage

အချစ်ရယ် ၊ အရက်ရယ် ၊ လောင်းကစားရယ်က တော်တော်ကလေး တူညီကြသည် ။ စွဲလမ်းတတ်တဲ့
အရာတွေချည်းပဲ ။
အစပိုင်းမှာတော့ ဟုတ်မလိုလိုနဲ့ နောက်တော့မှ လှိမ့်ခံရတဲ့နေရာမှာလည်း ဘာထူးလဲ ။ အစမလုပ်ဘဲ နေခဲ့မိရင် အကောင်းသားလို့ နောင်တရမိတဲ့နေရာမှာလည်း
တစ်ထပ်တည်းပဲ ။ ဖြတ်မယ် ဖြတ်မယ်နဲ့ ကြွေးကျော်ရင်း
လစ်မစ်တိုးလာတဲ့နေရာမှာရော ။
ဆရာမင်းလူရဲ့ လက်ရာတွေအကြောင်းကိုတော့ စာဖတ်သူများအတွက် အထူးမိတ်ဆက်ပေးဖို့မလိုတဲ့ စာအုပ်လေးတစ်အုပ်ဆိုရင်လည်း မမှားပါဘူး ။
ဒါကြောင့် ကိုယ်တိုင်ဖတ်ဖို့ပဲဖြစ်ဖြစ် ၊ ဖတ်ပြီးသွားရင်လည်း အမှတ်တရ ထပ်သိမ်းဖို့ပဲ ဖြစ်ဖြစ် ဒါမှမဟုတ် FA ဘော်ဒါတွေကို လက်ဆောင်ပေးဖို့အတွက် စာအုပ်လေး ရှာနေတယ်ဆိုရင်တော့ ( အော်ဆွေး ) စာအုပ်လေးကိုပဲ အထူးညွှန်းပေးချင်ပါတယ်ခင်ဗျာ ။
#အော်ဆွေး #မင်းလူ

image
6 w - Translate

Simon Fraser တက္ကသိုလ်မှ ဇီဝဗေဒပညာရှင် ရီဂျင်းဂရီးစ် (Regine Gries) ဟာ သူ့ရဲ့ သုတေသနလုပ်ငန်းအတွက် ငါးနှစ်တာကာလအတွင်း ကြမ်းပိုးပေါင်း ၁၈၀,၀၀၀ ရဲ့ကိုက်ခြင်းကိုခံခဲ့ပါတယ်
သူမရဲ့ခင်ပွန်းဖြစ်သူ ပါမောက္ခ ဂါးဟတ်ဂရီးစ်(Gerhard Gries) နဲ့ ဓာတုဗေဒပညာရှင် ရောဘတ်ဘရစ်တန် (Robert Britton) တို့နဲ့အတူ သူမဟာ ကြမ်းပိုးတွေကို ဆွဲဆောင်ပြီး ထောင်ချောက်ထဲ ဖမ်းမိစေနိုင်တဲ့ ဖီရိုမုန်းနဲ့ ဟစ်စတာမင်း ဓာတုပစ္စည်းအရောအနှောကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်
ဒါဟာ နောင်အနာဂတ်မှာ ကြမ်းပိုးပြဿနာကို ဖြေရှင်းရာမှာ အောင်မြင်မှုတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်
#knowledge #facts #ဗဟုသုတ #whatthefacts

image
6 w - Translate

အချစ်စစ်ကိုရှာဖွေ‌မယ့် ရွှေမင်းသမီးလေး 😀

➪➪➪➪➪➪➪➪➪➪➪➪➪➪

မင်းသမီး Romi ဟာ သူမရဲ့တကယ်အချစ်တစ်ယောက်ဖြစ်မယ်လို ယုံကြည်ရာ Heartsping ကို ရှာတွေ့ဖိုအတွက်၊ မှော်လျှောက်နှင့် ခြုံတွန်းနေတဲ့အကြောင်းအရာထဲကူးဖိုစတင်ပါတယ်။

သူမထဲမှာ ရဲရဲတင်းစွာမြင့်မားတဲ့ စိတ်ဓာတ်မျိုး၊ မကြောက်ရွံတဲ့ စိန်ခေါ်ချက်တွေကို ခံယူတက်ပြီး၊ မကြာမီ တည်ရှိနေတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်သွားရပါတယ်။

ထိုခရီးထဲမှာ Romi ဟာ သူမရဲ့ ရည်းစားဖြစ်လာနိုင်တဲ့ Heartsping ကို ကယ်တင်ကာ၊ ယုံကြည်မှုနဲ့ ကိုယ်ထူးခြားတဲ့ စျပတ်ခြင်းတွေ၊ နှလုံးသားသန့်ရှင်းမှုနဲ့ လူသားအချစ်ကို ပြသပြီး၊ သူတိုအကြား ရင်းနှီးချစ်ခင်မှု တည်ထောင်လိုက်ပါတယ်။

😍ကြည့်ရန်နှိပ်ပါ👇

t.me/animemovie1005/185

🎬 Main channel 🔗

t.me/addlist/43SAvNGGjGExNWVl

image

"ပလူတိုကို ဂြိုဟ်သိမ်အဖြစ် ဘာ​ကြောင့် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့တာလဲ"
နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ အရင်က ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိတယ်လို့ မှတ်ယူထားခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ ယခုလက်ရှိအချိန်မှာ​တော့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
ကိုးလုံး​မြောက် ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပလူတိုကို ဘာ​ကြောင့် 'ဂြိုဟ်' လို့ မ​ခေါ်ဆိုနိုင်တာလဲ၊ ပလူတိုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အာကာသသိပ္ပံနယ်ပယ်မှာ ပညာရှင်​တွေအကြား ဘယ်လို အငြင်းပွားမှု​တွေ ဖြစ်ပွားခဲ့သလဲ၊ ဘယ်လို ​ဖြေရှင်းခဲ့ကြသလဲ ဆိုတဲ့ သမိုင်း​တွေက စိတ်ဝင်စားစရာပါ။
အ​မေရိကန်ပြည်​ထောင်စု၊ အာရီဇိုးနားပြည်နယ်မှာ ရှိတဲ့ အာကာသ​လေ့လာ​ရေးစခန်း​လေးတစ်ခု အတွင်းမှာ နက္ခတ္တ​ဗေဒ ပညာရှင်တစ်​ယောက် အလုပ်ရှုပ်လို့ ​နေပါတယ်။ သူ့အမည်က ပါစီဗယ် လိုဝယ်(Percival Lowell) ပါ။ သူဟာ ဂြိုဟ်တွေကို သူတည်​ထောင်ထားတဲ့ Lowell Observatory စခန်းက​နေ ညတိုင်း၊ ညတိုင်း ​လေ့လာ​စောင့်ကြည့်​နေခဲ့ပါတယ်။
အချိန်ကာလ​တွေအကြာမှာ​တော့ ပုံသဏ္ဍာန်မမှန်တဲ့ လှုပ်ရှားမှု​တွေကို ​တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ယူ​ရေးနပ်စ်နဲ့ နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်တို့ကို အရာဝတ္ထု တစ်ခုခုက ဆွဲငင်ထားသလို ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းယိုင်​နေတာကို သတိထားမိခဲ့ပါတယ်။ Lowell က နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ဂြိုဟ်တစ်ခု ရှိ​နေအုံးလိမ့်မယ်လို့ မှန်းဆခဲ့ပြီး ဒီအမည်မသိဂြိုဟ်ကို 'Planet X' လို့ အမည်​ပေးခဲ့ပါတယ်။
Lowell ဟာ သူကွယ်လွန်ချိန်၊ ၁၉၁၆ ခုနှစ်အထိ Planet X အတွက်ကို ရှာ​ဖွေမှု​တွေနဲ့ သင်္ချာဆိုင်ရာ တွက်ချက်မှု​တွေကို ပြုလုပ်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ Planet X ရှိ​ကြောင်းကို သက်​သေမပြနိုင်သွားခဲ့ပါဘူး။
၁၉၃၀ ခုနှစ်မှာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင် ခလိုက် တွန်မ်ဘာ့(Clyde Tombaugh) ဟာ ညဘက်​ကောင်းကင်ယံမှာ ကြယ်​တွေရဲ့ ​နောက်ကွယ်က​နေ အစက်အ​ပြောက်​လေး တစ်ခု ​ရွေ့လျား​နေတာကို ​တွေ့ခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ပါပဲ။ Clyde Tombaugh တစ်​ယောက် ကိုးလုံး​မြောက်ဂြိုဟ်ကို ရှာ​တွေ့သွားခဲ့ပါပြီ။ အဲ့ဒီအချိန်ကတည်းက စလို့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိ​ကြောင်းကို လက်ခံ အတည်ပြုလာခဲ့ကြပါတယ်။
၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ​တော့ အာကာသပညာရှင်​တွေဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ​နောက်ထပ်ဂြိုဟ်အသစ်တစ်လုံးကို ထပ်မံ​တွေ့ရှိခဲ့ကြပြန်ပါတယ်။ ဒီဂြိုဟ်အသစ်ကို အဲရက်စ်(Eris) လို့ အမည်​ပေးခဲ့ကြပါတယ်။
ဒါ​ပေမဲ့ ပြဿနာက အဲရက်စ်ကို​​ရော ထည့်သွင်းစဉ်းစားလိုက်မယ်ဆိုရင် ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ စုစု​ပေါင်း ဂြိုဟ် ၁၀ လုံး ဖြစ်သွားမှာပါ။ အဲ့ဒီအထဲမှာမှ ပလူတိုနဲ့ အဲရက်စ်တို့ဟာ ကျန်တဲ့ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးထက်လည်း ​သေးငယ်ပြီး ဂြိုဟ်ဝိ​သေသလက္ခဏာ​တွေလည်း ဆင်တူ​နေကြပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ​နောက်ထပ်အသစ်တွေ့ရှိသမျှ အရာဝတ္ထုတိုင်းကို ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ထည့်သွင်းလိုက်ရင်လည်း ဂြိုဟ်အ​ရေအတွက်​တွေ များပြားလာမှာကို မလိုလားကြပြန်ပါဘူး။
ဒီလို အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ကိစ္စ​တွေ​ပေါ်​ပေါက်လာတာ​ကြောင့် ပညာရှင်​တွေဟာ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ဖို့အတွက် လိုအပ်လာကြပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံတကာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင်များ သမဂ္ဂ(International Astronomical Union- IAU) က ဦး​ဆောင်ပြီး အစည်းအ​ဝေးတစ််ခု ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို ကွဲကွဲပြားပြား သတ်မှတ်ဖို့ အတွက်ပါ။
IAU က သတ်မှတ်ခဲ့တဲ့ ဂြိုဟ်တစ်ခုရဲ့ လက္ခဏာ​တွေက​တော့ ...
(၁) ​နေကို လှည့်ပတ်​နေရမယ်၊
(၂) လုံးဝန်းတဲ့ သဏ္ဍာန်ရှိပြီး ကိုယ်ပိုင် ဆွဲငင်အား ရှိရမယ်၊
(၃) ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ တစ်ခြား ဂြိုဟ်အရာဝတ္တုတွေနဲ့ ကင်းလွတ်ရမယ်
ပလူတိုဟာ နံပါတ် (၁) ၊ (၂) နဲ့ ကိုက်ညီ​မှု ရှိ​​ပေမဲ့ (၃) အချက်နဲ့​တော့ ကိုက်ညီမှု မရှိ​နေပါဘူး။
ပလူတိုဟာ အရွယ်အစား ​​သေးငယ်ပြီး ဆွဲငင်အားလည်း နည်းလွန်းပါတယ်။ ဒါ့အပြင်သူ ဟာ ကိုင်ပါ ခါးပတ်(Kuiper Belt) အတွင်းမှာ ရှိ​နေတာ​ကြောင့် ပတ်လမ်းအတွင်း​ ရောက်လာတဲ့ တစ်ခြား အရာဝတ္တုတွေနဲ့ သူ့ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ မလွတ်မကင်းဖြစ်နေပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် IAU အစည်းအ​ဝေးမှာ ပလူတိုကို 'ဂြိုဟ်' အဖြစ်က​နေ 'ဂြိုဟ်သိမ်(Dwarf planet) အဖြစ် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။
ယခုလက်ရှိအချိန်အထိ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးကိုသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ​နေအဖွဲ့အစည်းရဲ့ အပြင်ဘက်မှာ​တော့ ပြင်ပဂြိုဟ်(Exoplanet) များစွာကိုလည်း ရှာ​ဖွေ​တွေ့ရှိထားပြီး ဖြစ်ပါ​ကြောင်း။
အကိုး :

image

"ပလူတိုကို ဂြိုဟ်သိမ်အဖြစ် ဘာ​ကြောင့် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့တာလဲ"
နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ အရင်က ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိတယ်လို့ မှတ်ယူထားခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ ယခုလက်ရှိအချိန်မှာ​တော့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
ကိုးလုံး​မြောက် ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပလူတိုကို ဘာ​ကြောင့် 'ဂြိုဟ်' လို့ မ​ခေါ်ဆိုနိုင်တာလဲ၊ ပလူတိုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အာကာသသိပ္ပံနယ်ပယ်မှာ ပညာရှင်​တွေအကြား ဘယ်လို အငြင်းပွားမှု​တွေ ဖြစ်ပွားခဲ့သလဲ၊ ဘယ်လို ​ဖြေရှင်းခဲ့ကြသလဲ ဆိုတဲ့ သမိုင်း​တွေက စိတ်ဝင်စားစရာပါ။
အ​မေရိကန်ပြည်​ထောင်စု၊ အာရီဇိုးနားပြည်နယ်မှာ ရှိတဲ့ အာကာသ​လေ့လာ​ရေးစခန်း​လေးတစ်ခု အတွင်းမှာ နက္ခတ္တ​ဗေဒ ပညာရှင်တစ်​ယောက် အလုပ်ရှုပ်လို့ ​နေပါတယ်။ သူ့အမည်က ပါစီဗယ် လိုဝယ်(Percival Lowell) ပါ။ သူဟာ ဂြိုဟ်တွေကို သူတည်​ထောင်ထားတဲ့ Lowell Observatory စခန်းက​နေ ညတိုင်း၊ ညတိုင်း ​လေ့လာ​စောင့်ကြည့်​နေခဲ့ပါတယ်။
အချိန်ကာလ​တွေအကြာမှာ​တော့ ပုံသဏ္ဍာန်မမှန်တဲ့ လှုပ်ရှားမှု​တွေကို ​တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ယူ​ရေးနပ်စ်နဲ့ နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်တို့ကို အရာဝတ္ထု တစ်ခုခုက ဆွဲငင်ထားသလို ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းယိုင်​နေတာကို သတိထားမိခဲ့ပါတယ်။ Lowell က နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ဂြိုဟ်တစ်ခု ရှိ​နေအုံးလိမ့်မယ်လို့ မှန်းဆခဲ့ပြီး ဒီအမည်မသိဂြိုဟ်ကို 'Planet X' လို့ အမည်​ပေးခဲ့ပါတယ်။
Lowell ဟာ သူကွယ်လွန်ချိန်၊ ၁၉၁၆ ခုနှစ်အထိ Planet X အတွက်ကို ရှာ​ဖွေမှု​တွေနဲ့ သင်္ချာဆိုင်ရာ တွက်ချက်မှု​တွေကို ပြုလုပ်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ Planet X ရှိ​ကြောင်းကို သက်​သေမပြနိုင်သွားခဲ့ပါဘူး။
၁၉၃၀ ခုနှစ်မှာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင် ခလိုက် တွန်မ်ဘာ့(Clyde Tombaugh) ဟာ ညဘက်​ကောင်းကင်ယံမှာ ကြယ်​တွေရဲ့ ​နောက်ကွယ်က​နေ အစက်အ​ပြောက်​လေး တစ်ခု ​ရွေ့လျား​နေတာကို ​တွေ့ခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ပါပဲ။ Clyde Tombaugh တစ်​ယောက် ကိုးလုံး​မြောက်ဂြိုဟ်ကို ရှာ​တွေ့သွားခဲ့ပါပြီ။ အဲ့ဒီအချိန်ကတည်းက စလို့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိ​ကြောင်းကို လက်ခံ အတည်ပြုလာခဲ့ကြပါတယ်။
၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ​တော့ အာကာသပညာရှင်​တွေဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ​နောက်ထပ်ဂြိုဟ်အသစ်တစ်လုံးကို ထပ်မံ​တွေ့ရှိခဲ့ကြပြန်ပါတယ်။ ဒီဂြိုဟ်အသစ်ကို အဲရက်စ်(Eris) လို့ အမည်​ပေးခဲ့ကြပါတယ်။
ဒါ​ပေမဲ့ ပြဿနာက အဲရက်စ်ကို​​ရော ထည့်သွင်းစဉ်းစားလိုက်မယ်ဆိုရင် ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ စုစု​ပေါင်း ဂြိုဟ် ၁၀ လုံး ဖြစ်သွားမှာပါ။ အဲ့ဒီအထဲမှာမှ ပလူတိုနဲ့ အဲရက်စ်တို့ဟာ ကျန်တဲ့ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးထက်လည်း ​သေးငယ်ပြီး ဂြိုဟ်ဝိ​သေသလက္ခဏာ​တွေလည်း ဆင်တူ​နေကြပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ​နောက်ထပ်အသစ်တွေ့ရှိသမျှ အရာဝတ္ထုတိုင်းကို ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ထည့်သွင်းလိုက်ရင်လည်း ဂြိုဟ်အ​ရေအတွက်​တွေ များပြားလာမှာကို မလိုလားကြပြန်ပါဘူး။
ဒီလို အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ကိစ္စ​တွေ​ပေါ်​ပေါက်လာတာ​ကြောင့် ပညာရှင်​တွေဟာ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ဖို့အတွက် လိုအပ်လာကြပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံတကာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင်များ သမဂ္ဂ(International Astronomical Union- IAU) က ဦး​ဆောင်ပြီး အစည်းအ​ဝေးတစ််ခု ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို ကွဲကွဲပြားပြား သတ်မှတ်ဖို့ အတွက်ပါ။
IAU က သတ်မှတ်ခဲ့တဲ့ ဂြိုဟ်တစ်ခုရဲ့ လက္ခဏာ​တွေက​တော့ ...
(၁) ​နေကို လှည့်ပတ်​နေရမယ်၊
(၂) လုံးဝန်းတဲ့ သဏ္ဍာန်ရှိပြီး ကိုယ်ပိုင် ဆွဲငင်အား ရှိရမယ်၊
(၃) ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ တစ်ခြား ဂြိုဟ်အရာဝတ္တုတွေနဲ့ ကင်းလွတ်ရမယ်
ပလူတိုဟာ နံပါတ် (၁) ၊ (၂) နဲ့ ကိုက်ညီ​မှု ရှိ​​ပေမဲ့ (၃) အချက်နဲ့​တော့ ကိုက်ညီမှု မရှိ​နေပါဘူး။
ပလူတိုဟာ အရွယ်အစား ​​သေးငယ်ပြီး ဆွဲငင်အားလည်း နည်းလွန်းပါတယ်။ ဒါ့အပြင်သူ ဟာ ကိုင်ပါ ခါးပတ်(Kuiper Belt) အတွင်းမှာ ရှိ​နေတာ​ကြောင့် ပတ်လမ်းအတွင်း​ ရောက်လာတဲ့ တစ်ခြား အရာဝတ္တုတွေနဲ့ သူ့ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ မလွတ်မကင်းဖြစ်နေပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် IAU အစည်းအ​ဝေးမှာ ပလူတိုကို 'ဂြိုဟ်' အဖြစ်က​နေ 'ဂြိုဟ်သိမ်(Dwarf planet) အဖြစ် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။
ယခုလက်ရှိအချိန်အထိ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးကိုသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ​နေအဖွဲ့အစည်းရဲ့ အပြင်ဘက်မှာ​တော့ ပြင်ပဂြိုဟ်(Exoplanet) များစွာကိုလည်း ရှာ​ဖွေ​တွေ့ရှိထားပြီး ဖြစ်ပါ​ကြောင်း။
အကိုး :

image

"ပလူတိုကို ဂြိုဟ်သိမ်အဖြစ် ဘာ​ကြောင့် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့တာလဲ"
နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ အရင်က ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိတယ်လို့ မှတ်ယူထားခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ ယခုလက်ရှိအချိန်မှာ​တော့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
ကိုးလုံး​မြောက် ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပလူတိုကို ဘာ​ကြောင့် 'ဂြိုဟ်' လို့ မ​ခေါ်ဆိုနိုင်တာလဲ၊ ပလူတိုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အာကာသသိပ္ပံနယ်ပယ်မှာ ပညာရှင်​တွေအကြား ဘယ်လို အငြင်းပွားမှု​တွေ ဖြစ်ပွားခဲ့သလဲ၊ ဘယ်လို ​ဖြေရှင်းခဲ့ကြသလဲ ဆိုတဲ့ သမိုင်း​တွေက စိတ်ဝင်စားစရာပါ။
အ​မေရိကန်ပြည်​ထောင်စု၊ အာရီဇိုးနားပြည်နယ်မှာ ရှိတဲ့ အာကာသ​လေ့လာ​ရေးစခန်း​လေးတစ်ခု အတွင်းမှာ နက္ခတ္တ​ဗေဒ ပညာရှင်တစ်​ယောက် အလုပ်ရှုပ်လို့ ​နေပါတယ်။ သူ့အမည်က ပါစီဗယ် လိုဝယ်(Percival Lowell) ပါ။ သူဟာ ဂြိုဟ်တွေကို သူတည်​ထောင်ထားတဲ့ Lowell Observatory စခန်းက​နေ ညတိုင်း၊ ညတိုင်း ​လေ့လာ​စောင့်ကြည့်​နေခဲ့ပါတယ်။
အချိန်ကာလ​တွေအကြာမှာ​တော့ ပုံသဏ္ဍာန်မမှန်တဲ့ လှုပ်ရှားမှု​တွေကို ​တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ယူ​ရေးနပ်စ်နဲ့ နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်တို့ကို အရာဝတ္ထု တစ်ခုခုက ဆွဲငင်ထားသလို ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းယိုင်​နေတာကို သတိထားမိခဲ့ပါတယ်။ Lowell က နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ဂြိုဟ်တစ်ခု ရှိ​နေအုံးလိမ့်မယ်လို့ မှန်းဆခဲ့ပြီး ဒီအမည်မသိဂြိုဟ်ကို 'Planet X' လို့ အမည်​ပေးခဲ့ပါတယ်။
Lowell ဟာ သူကွယ်လွန်ချိန်၊ ၁၉၁၆ ခုနှစ်အထိ Planet X အတွက်ကို ရှာ​ဖွေမှု​တွေနဲ့ သင်္ချာဆိုင်ရာ တွက်ချက်မှု​တွေကို ပြုလုပ်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ Planet X ရှိ​ကြောင်းကို သက်​သေမပြနိုင်သွားခဲ့ပါဘူး။
၁၉၃၀ ခုနှစ်မှာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင် ခလိုက် တွန်မ်ဘာ့(Clyde Tombaugh) ဟာ ညဘက်​ကောင်းကင်ယံမှာ ကြယ်​တွေရဲ့ ​နောက်ကွယ်က​နေ အစက်အ​ပြောက်​လေး တစ်ခု ​ရွေ့လျား​နေတာကို ​တွေ့ခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ပါပဲ။ Clyde Tombaugh တစ်​ယောက် ကိုးလုံး​မြောက်ဂြိုဟ်ကို ရှာ​တွေ့သွားခဲ့ပါပြီ။ အဲ့ဒီအချိန်ကတည်းက စလို့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိ​ကြောင်းကို လက်ခံ အတည်ပြုလာခဲ့ကြပါတယ်။
၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ​တော့ အာကာသပညာရှင်​တွေဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ​နောက်ထပ်ဂြိုဟ်အသစ်တစ်လုံးကို ထပ်မံ​တွေ့ရှိခဲ့ကြပြန်ပါတယ်။ ဒီဂြိုဟ်အသစ်ကို အဲရက်စ်(Eris) လို့ အမည်​ပေးခဲ့ကြပါတယ်။
ဒါ​ပေမဲ့ ပြဿနာက အဲရက်စ်ကို​​ရော ထည့်သွင်းစဉ်းစားလိုက်မယ်ဆိုရင် ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ စုစု​ပေါင်း ဂြိုဟ် ၁၀ လုံး ဖြစ်သွားမှာပါ။ အဲ့ဒီအထဲမှာမှ ပလူတိုနဲ့ အဲရက်စ်တို့ဟာ ကျန်တဲ့ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးထက်လည်း ​သေးငယ်ပြီး ဂြိုဟ်ဝိ​သေသလက္ခဏာ​တွေလည်း ဆင်တူ​နေကြပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ​နောက်ထပ်အသစ်တွေ့ရှိသမျှ အရာဝတ္ထုတိုင်းကို ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ထည့်သွင်းလိုက်ရင်လည်း ဂြိုဟ်အ​ရေအတွက်​တွေ များပြားလာမှာကို မလိုလားကြပြန်ပါဘူး။
ဒီလို အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ကိစ္စ​တွေ​ပေါ်​ပေါက်လာတာ​ကြောင့် ပညာရှင်​တွေဟာ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ဖို့အတွက် လိုအပ်လာကြပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံတကာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင်များ သမဂ္ဂ(International Astronomical Union- IAU) က ဦး​ဆောင်ပြီး အစည်းအ​ဝေးတစ််ခု ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို ကွဲကွဲပြားပြား သတ်မှတ်ဖို့ အတွက်ပါ။
IAU က သတ်မှတ်ခဲ့တဲ့ ဂြိုဟ်တစ်ခုရဲ့ လက္ခဏာ​တွေက​တော့ ...
(၁) ​နေကို လှည့်ပတ်​နေရမယ်၊
(၂) လုံးဝန်းတဲ့ သဏ္ဍာန်ရှိပြီး ကိုယ်ပိုင် ဆွဲငင်အား ရှိရမယ်၊
(၃) ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ တစ်ခြား ဂြိုဟ်အရာဝတ္တုတွေနဲ့ ကင်းလွတ်ရမယ်
ပလူတိုဟာ နံပါတ် (၁) ၊ (၂) နဲ့ ကိုက်ညီ​မှု ရှိ​​ပေမဲ့ (၃) အချက်နဲ့​တော့ ကိုက်ညီမှု မရှိ​နေပါဘူး။
ပလူတိုဟာ အရွယ်အစား ​​သေးငယ်ပြီး ဆွဲငင်အားလည်း နည်းလွန်းပါတယ်။ ဒါ့အပြင်သူ ဟာ ကိုင်ပါ ခါးပတ်(Kuiper Belt) အတွင်းမှာ ရှိ​နေတာ​ကြောင့် ပတ်လမ်းအတွင်း​ ရောက်လာတဲ့ တစ်ခြား အရာဝတ္တုတွေနဲ့ သူ့ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ မလွတ်မကင်းဖြစ်နေပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် IAU အစည်းအ​ဝေးမှာ ပလူတိုကို 'ဂြိုဟ်' အဖြစ်က​နေ 'ဂြိုဟ်သိမ်(Dwarf planet) အဖြစ် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။
ယခုလက်ရှိအချိန်အထိ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးကိုသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ​နေအဖွဲ့အစည်းရဲ့ အပြင်ဘက်မှာ​တော့ ပြင်ပဂြိုဟ်(Exoplanet) များစွာကိုလည်း ရှာ​ဖွေ​တွေ့ရှိထားပြီး ဖြစ်ပါ​ကြောင်း။
အကိုး :

image

"ပလူတိုကို ဂြိုဟ်သိမ်အဖြစ် ဘာ​ကြောင့် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့တာလဲ"
နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ အရင်က ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိတယ်လို့ မှတ်ယူထားခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ ယခုလက်ရှိအချိန်မှာ​တော့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
ကိုးလုံး​မြောက် ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပလူတိုကို ဘာ​ကြောင့် 'ဂြိုဟ်' လို့ မ​ခေါ်ဆိုနိုင်တာလဲ၊ ပလူတိုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အာကာသသိပ္ပံနယ်ပယ်မှာ ပညာရှင်​တွေအကြား ဘယ်လို အငြင်းပွားမှု​တွေ ဖြစ်ပွားခဲ့သလဲ၊ ဘယ်လို ​ဖြေရှင်းခဲ့ကြသလဲ ဆိုတဲ့ သမိုင်း​တွေက စိတ်ဝင်စားစရာပါ။
အ​မေရိကန်ပြည်​ထောင်စု၊ အာရီဇိုးနားပြည်နယ်မှာ ရှိတဲ့ အာကာသ​လေ့လာ​ရေးစခန်း​လေးတစ်ခု အတွင်းမှာ နက္ခတ္တ​ဗေဒ ပညာရှင်တစ်​ယောက် အလုပ်ရှုပ်လို့ ​နေပါတယ်။ သူ့အမည်က ပါစီဗယ် လိုဝယ်(Percival Lowell) ပါ။ သူဟာ ဂြိုဟ်တွေကို သူတည်​ထောင်ထားတဲ့ Lowell Observatory စခန်းက​နေ ညတိုင်း၊ ညတိုင်း ​လေ့လာ​စောင့်ကြည့်​နေခဲ့ပါတယ်။
အချိန်ကာလ​တွေအကြာမှာ​တော့ ပုံသဏ္ဍာန်မမှန်တဲ့ လှုပ်ရှားမှု​တွေကို ​တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ယူ​ရေးနပ်စ်နဲ့ နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်တို့ကို အရာဝတ္ထု တစ်ခုခုက ဆွဲငင်ထားသလို ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းယိုင်​နေတာကို သတိထားမိခဲ့ပါတယ်။ Lowell က နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ဂြိုဟ်တစ်ခု ရှိ​နေအုံးလိမ့်မယ်လို့ မှန်းဆခဲ့ပြီး ဒီအမည်မသိဂြိုဟ်ကို 'Planet X' လို့ အမည်​ပေးခဲ့ပါတယ်။
Lowell ဟာ သူကွယ်လွန်ချိန်၊ ၁၉၁၆ ခုနှစ်အထိ Planet X အတွက်ကို ရှာ​ဖွေမှု​တွေနဲ့ သင်္ချာဆိုင်ရာ တွက်ချက်မှု​တွေကို ပြုလုပ်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ Planet X ရှိ​ကြောင်းကို သက်​သေမပြနိုင်သွားခဲ့ပါဘူး။
၁၉၃၀ ခုနှစ်မှာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင် ခလိုက် တွန်မ်ဘာ့(Clyde Tombaugh) ဟာ ညဘက်​ကောင်းကင်ယံမှာ ကြယ်​တွေရဲ့ ​နောက်ကွယ်က​နေ အစက်အ​ပြောက်​လေး တစ်ခု ​ရွေ့လျား​နေတာကို ​တွေ့ခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ပါပဲ။ Clyde Tombaugh တစ်​ယောက် ကိုးလုံး​မြောက်ဂြိုဟ်ကို ရှာ​တွေ့သွားခဲ့ပါပြီ။ အဲ့ဒီအချိန်ကတည်းက စလို့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိ​ကြောင်းကို လက်ခံ အတည်ပြုလာခဲ့ကြပါတယ်။
၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ​တော့ အာကာသပညာရှင်​တွေဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ​နောက်ထပ်ဂြိုဟ်အသစ်တစ်လုံးကို ထပ်မံ​တွေ့ရှိခဲ့ကြပြန်ပါတယ်။ ဒီဂြိုဟ်အသစ်ကို အဲရက်စ်(Eris) လို့ အမည်​ပေးခဲ့ကြပါတယ်။
ဒါ​ပေမဲ့ ပြဿနာက အဲရက်စ်ကို​​ရော ထည့်သွင်းစဉ်းစားလိုက်မယ်ဆိုရင် ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ စုစု​ပေါင်း ဂြိုဟ် ၁၀ လုံး ဖြစ်သွားမှာပါ။ အဲ့ဒီအထဲမှာမှ ပလူတိုနဲ့ အဲရက်စ်တို့ဟာ ကျန်တဲ့ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးထက်လည်း ​သေးငယ်ပြီး ဂြိုဟ်ဝိ​သေသလက္ခဏာ​တွေလည်း ဆင်တူ​နေကြပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ​နောက်ထပ်အသစ်တွေ့ရှိသမျှ အရာဝတ္ထုတိုင်းကို ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ထည့်သွင်းလိုက်ရင်လည်း ဂြိုဟ်အ​ရေအတွက်​တွေ များပြားလာမှာကို မလိုလားကြပြန်ပါဘူး။
ဒီလို အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ကိစ္စ​တွေ​ပေါ်​ပေါက်လာတာ​ကြောင့် ပညာရှင်​တွေဟာ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ဖို့အတွက် လိုအပ်လာကြပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံတကာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင်များ သမဂ္ဂ(International Astronomical Union- IAU) က ဦး​ဆောင်ပြီး အစည်းအ​ဝေးတစ််ခု ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို ကွဲကွဲပြားပြား သတ်မှတ်ဖို့ အတွက်ပါ။
IAU က သတ်မှတ်ခဲ့တဲ့ ဂြိုဟ်တစ်ခုရဲ့ လက္ခဏာ​တွေက​တော့ ...
(၁) ​နေကို လှည့်ပတ်​နေရမယ်၊
(၂) လုံးဝန်းတဲ့ သဏ္ဍာန်ရှိပြီး ကိုယ်ပိုင် ဆွဲငင်အား ရှိရမယ်၊
(၃) ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ တစ်ခြား ဂြိုဟ်အရာဝတ္တုတွေနဲ့ ကင်းလွတ်ရမယ်
ပလူတိုဟာ နံပါတ် (၁) ၊ (၂) နဲ့ ကိုက်ညီ​မှု ရှိ​​ပေမဲ့ (၃) အချက်နဲ့​တော့ ကိုက်ညီမှု မရှိ​နေပါဘူး။
ပလူတိုဟာ အရွယ်အစား ​​သေးငယ်ပြီး ဆွဲငင်အားလည်း နည်းလွန်းပါတယ်။ ဒါ့အပြင်သူ ဟာ ကိုင်ပါ ခါးပတ်(Kuiper Belt) အတွင်းမှာ ရှိ​နေတာ​ကြောင့် ပတ်လမ်းအတွင်း​ ရောက်လာတဲ့ တစ်ခြား အရာဝတ္တုတွေနဲ့ သူ့ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ မလွတ်မကင်းဖြစ်နေပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် IAU အစည်းအ​ဝေးမှာ ပလူတိုကို 'ဂြိုဟ်' အဖြစ်က​နေ 'ဂြိုဟ်သိမ်(Dwarf planet) အဖြစ် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။
ယခုလက်ရှိအချိန်အထိ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးကိုသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ​နေအဖွဲ့အစည်းရဲ့ အပြင်ဘက်မှာ​တော့ ပြင်ပဂြိုဟ်(Exoplanet) များစွာကိုလည်း ရှာ​ဖွေ​တွေ့ရှိထားပြီး ဖြစ်ပါ​ကြောင်း။
အကိုး :

image

"ပလူတိုကို ဂြိုဟ်သိမ်အဖြစ် ဘာ​ကြောင့် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့တာလဲ"
နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ အရင်က ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိတယ်လို့ မှတ်ယူထားခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ ယခုလက်ရှိအချိန်မှာ​တော့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
ကိုးလုံး​မြောက် ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပလူတိုကို ဘာ​ကြောင့် 'ဂြိုဟ်' လို့ မ​ခေါ်ဆိုနိုင်တာလဲ၊ ပလူတိုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အာကာသသိပ္ပံနယ်ပယ်မှာ ပညာရှင်​တွေအကြား ဘယ်လို အငြင်းပွားမှု​တွေ ဖြစ်ပွားခဲ့သလဲ၊ ဘယ်လို ​ဖြေရှင်းခဲ့ကြသလဲ ဆိုတဲ့ သမိုင်း​တွေက စိတ်ဝင်စားစရာပါ။
အ​မေရိကန်ပြည်​ထောင်စု၊ အာရီဇိုးနားပြည်နယ်မှာ ရှိတဲ့ အာကာသ​လေ့လာ​ရေးစခန်း​လေးတစ်ခု အတွင်းမှာ နက္ခတ္တ​ဗေဒ ပညာရှင်တစ်​ယောက် အလုပ်ရှုပ်လို့ ​နေပါတယ်။ သူ့အမည်က ပါစီဗယ် လိုဝယ်(Percival Lowell) ပါ။ သူဟာ ဂြိုဟ်တွေကို သူတည်​ထောင်ထားတဲ့ Lowell Observatory စခန်းက​နေ ညတိုင်း၊ ညတိုင်း ​လေ့လာ​စောင့်ကြည့်​နေခဲ့ပါတယ်။
အချိန်ကာလ​တွေအကြာမှာ​တော့ ပုံသဏ္ဍာန်မမှန်တဲ့ လှုပ်ရှားမှု​တွေကို ​တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ ယူ​ရေးနပ်စ်နဲ့ နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်တို့ကို အရာဝတ္ထု တစ်ခုခုက ဆွဲငင်ထားသလို ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းယိုင်​နေတာကို သတိထားမိခဲ့ပါတယ်။ Lowell က နက်ပကျွန်းဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ဂြိုဟ်တစ်ခု ရှိ​နေအုံးလိမ့်မယ်လို့ မှန်းဆခဲ့ပြီး ဒီအမည်မသိဂြိုဟ်ကို 'Planet X' လို့ အမည်​ပေးခဲ့ပါတယ်။
Lowell ဟာ သူကွယ်လွန်ချိန်၊ ၁၉၁၆ ခုနှစ်အထိ Planet X အတွက်ကို ရှာ​ဖွေမှု​တွေနဲ့ သင်္ချာဆိုင်ရာ တွက်ချက်မှု​တွေကို ပြုလုပ်သွားခဲ့ပါတယ်။ ဒါ​ပေမဲ့ Planet X ရှိ​ကြောင်းကို သက်​သေမပြနိုင်သွားခဲ့ပါဘူး။
၁၉၃၀ ခုနှစ်မှာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင် ခလိုက် တွန်မ်ဘာ့(Clyde Tombaugh) ဟာ ညဘက်​ကောင်းကင်ယံမှာ ကြယ်​တွေရဲ့ ​နောက်ကွယ်က​နေ အစက်အ​ပြောက်​လေး တစ်ခု ​ရွေ့လျား​နေတာကို ​တွေ့ခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ပါပဲ။ Clyde Tombaugh တစ်​ယောက် ကိုးလုံး​မြောက်ဂြိုဟ်ကို ရှာ​တွေ့သွားခဲ့ပါပြီ။ အဲ့ဒီအချိန်ကတည်းက စလို့ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ကိုးလုံး ရှိ​ကြောင်းကို လက်ခံ အတည်ပြုလာခဲ့ကြပါတယ်။
၂၀၀၅ ခုနှစ်မှာ​တော့ အာကာသပညာရှင်​တွေဟာ ပလူတိုဂြိုဟ်ရဲ့ အလွန်မှာ ​နောက်ထပ်ဂြိုဟ်အသစ်တစ်လုံးကို ထပ်မံ​တွေ့ရှိခဲ့ကြပြန်ပါတယ်။ ဒီဂြိုဟ်အသစ်ကို အဲရက်စ်(Eris) လို့ အမည်​ပေးခဲ့ကြပါတယ်။
ဒါ​ပေမဲ့ ပြဿနာက အဲရက်စ်ကို​​ရော ထည့်သွင်းစဉ်းစားလိုက်မယ်ဆိုရင် ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ စုစု​ပေါင်း ဂြိုဟ် ၁၀ လုံး ဖြစ်သွားမှာပါ။ အဲ့ဒီအထဲမှာမှ ပလူတိုနဲ့ အဲရက်စ်တို့ဟာ ကျန်တဲ့ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးထက်လည်း ​သေးငယ်ပြီး ဂြိုဟ်ဝိ​သေသလက္ခဏာ​တွေလည်း ဆင်တူ​နေကြပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ​နောက်ထပ်အသစ်တွေ့ရှိသမျှ အရာဝတ္ထုတိုင်းကို ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်း ထည့်သွင်းလိုက်ရင်လည်း ဂြိုဟ်အ​ရေအတွက်​တွေ များပြားလာမှာကို မလိုလားကြပြန်ပါဘူး။
ဒီလို အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ကိစ္စ​တွေ​ပေါ်​ပေါက်လာတာ​ကြောင့် ပညာရှင်​တွေဟာ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ဖို့အတွက် လိုအပ်လာကြပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံတကာ အာကာသသိပ္ပံပညာရှင်များ သမဂ္ဂ(International Astronomical Union- IAU) က ဦး​ဆောင်ပြီး အစည်းအ​ဝေးတစ််ခု ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ 'ဂြိုဟ်' ဆိုတာကို ကွဲကွဲပြားပြား သတ်မှတ်ဖို့ အတွက်ပါ။
IAU က သတ်မှတ်ခဲ့တဲ့ ဂြိုဟ်တစ်ခုရဲ့ လက္ခဏာ​တွေက​တော့ ...
(၁) ​နေကို လှည့်ပတ်​နေရမယ်၊
(၂) လုံးဝန်းတဲ့ သဏ္ဍာန်ရှိပြီး ကိုယ်ပိုင် ဆွဲငင်အား ရှိရမယ်၊
(၃) ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ တစ်ခြား ဂြိုဟ်အရာဝတ္တုတွေနဲ့ ကင်းလွတ်ရမယ်
ပလူတိုဟာ နံပါတ် (၁) ၊ (၂) နဲ့ ကိုက်ညီ​မှု ရှိ​​ပေမဲ့ (၃) အချက်နဲ့​တော့ ကိုက်ညီမှု မရှိ​နေပါဘူး။
ပလူတိုဟာ အရွယ်အစား ​​သေးငယ်ပြီး ဆွဲငင်အားလည်း နည်းလွန်းပါတယ်။ ဒါ့အပြင်သူ ဟာ ကိုင်ပါ ခါးပတ်(Kuiper Belt) အတွင်းမှာ ရှိ​နေတာ​ကြောင့် ပတ်လမ်းအတွင်း​ ရောက်လာတဲ့ တစ်ခြား အရာဝတ္တုတွေနဲ့ သူ့ပတ်လမ်းကြောင်းဟာ မလွတ်မကင်းဖြစ်နေပါတယ်။
ဒါ​ကြောင့် IAU အစည်းအ​ဝေးမှာ ပလူတိုကို 'ဂြိုဟ်' အဖြစ်က​နေ 'ဂြိုဟ်သိမ်(Dwarf planet) အဖြစ် ​ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်ခဲ့ကြပါတယ်။
ယခုလက်ရှိအချိန်အထိ ​နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှာ ဂြိုဟ်ရှစ်လုံးကိုသာ ရှိ​ကြောင်း လက်ခံအတည်ပြုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ​နေအဖွဲ့အစည်းရဲ့ အပြင်ဘက်မှာ​တော့ ပြင်ပဂြိုဟ်(Exoplanet) များစွာကိုလည်း ရှာ​ဖွေ​တွေ့ရှိထားပြီး ဖြစ်ပါ​ကြောင်း။
အကိုး :

image
image
image
image