Malayan Laughingthrush
ဒီငှက်ကလေး ကတော့ သတိမပြု မိရင် ဝါးယောင်းငှက်စိမ်း နဲ့ ဆင်သယောင် ရှိပေမယ့် ရှင်သန်နေထိုင်ရာဒေသခြင်း မတူညီကြပါဘူး။
သူတို့ က ထိုင်းနိုင်ငံ တောင်ပိုင်း နဲ့ မလေးကျွန်းဆွယ် မှာပဲ နေထိုင်ကြပြီး ဝါးယောင်းငှက်စိမ်း ကိုတော့ ကျနော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် ထိုင်း၊လာအို ၊ဗီယက်နမ် တို့အထိ တွေ့နိုင်ပါတယ်ခင်ဗျာ။

"မန်ကျည်းမြစ်" ရှေးလူကြီးများ ရေယုန်နှင့် ရေကျောက်ကြီး (Shingles) ကို ကုသရာတွင် အသုံးပြုခဲ့သော ရိုးရာဆေးဖက်ဝင်အပင်
​"မန်ကျည်းသီး" ဟာ အချဉ်ဓာတ်ရှိတဲ့ အသီးအနှံတစ်မျိုးအနေနဲ့ ဟင်းလျာတွေချက်ပြုတ်ရာမှာသာ အသုံးဝင်တာမဟုတ်ဘူးဆိုတာ သင်သိပါသလား။
​"မန်ကျည်းမြစ်" ဟာလည်း ရှေးဟောင်းဆေးကျမ်းတွေမှာ ကောင်းမွန်တဲ့ ဆေးတစ်လက်ဖြစ်ပြီး၊ ရှေးလူကြီးတွေက ရေယုန်၊ ရေကျောက်ကြီး (Shingles)၊ အယားပြေဖုများနှင့် အရေပြားရောင်ရမ်းခြင်းတို့ကို လိမ်းကျံကုသရာမှာ ထိရောက်တဲ့ ရလဒ်တွေရခဲ့ပါတယ်။
​ရိုးရာဓလေ့တွေအရ မန်ကျည်းမြစ်ဟာ ရောင်ရမ်းမှုဆန့်ကျင်ခြင်း၊ ယားယံမှုသက်သာစေခြင်း၊ နာကျင်မှုလျှော့ချခြင်းနဲ့ အနာတွေကို အမြန်ခြောက်သွေ့စေပြီး အမာရွတ်ကျက်စေခြင်းစတဲ့ အာနိသင်တွေရှိတယ်လို့ ယုံကြည်ကြပါတယ်။
​ဒါကြောင့် သန့်စင်အောင်ဆေးထားတဲ့ မန်ကျည်းမြစ် အရင့်ကို အမှုန့်ဖြစ်အောင်ထောင်းပြီး သန့်ရှင်းတဲ့ရေ ဒါမှမဟုတ် အရက်ဖြူအနည်းငယ်နဲ့ ရောစပ်ပါတယ်။
​ပြီးရင် ရေယုန် ဒါမှမဟုတ် ရေကျောက်ကြီး (Shingles) ဖြစ်တဲ့နေရာကို တစ်နေ့လျှင် ၂-၃ ကြိမ် လိမ်းကျံပေးလေ့ရှိပါတယ်။
​တချို့ဒေသတွေမှာဆိုရင် ပိုးမွှားပြန့်ပွားမှုကို လျှော့ချဖို့အတွက် မန်ကျည်းမြစ်ပြုတ်ရည်နဲ့ ရေချိုးတာမျိုးကိုလည်း ပြုလုပ်ကြပါတယ်။
​မန်ကျည်းမြစ်ဟာ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေကို တိုက်ရိုက်သေစေနိုင်ကြောင်း ဆေးပညာဆိုင်ရာ သုတေသနတွေက အတည်မပြုနိုင်သေးပေမယ့်၊ အမြစ်ထဲမှာပါဝင်တဲ့ တန်နင် (Tannin) နဲ့ ဖီနောလစ် (Phenolic) လိုမျိုး အရေးပါတဲ့ ဓာတ်ပစ္စည်းတွေဟာ အနာကျက်စေပြီး ရောင်ရမ်းမှုကို ဟန့်တားပေးနိုင်တဲ့ အာနိသင်တွေရှိပါတယ်။
​ဒါ့ကြောင့် အနာတွေကို ပိုမိုမြန်ဆန်စွာ ကျက်စေပြီး ရောဂါလက္ခဏာပြင်းထန်မှုကို လျှော့ချပေးနိုင်ပါတယ်။
​ချုပ်ပြောရရင်
မန်ကျည်းမြစ်ဟာ အဓိကကုသဆေးတော့ မဟုတ်ပေမယ့် သဘာဝကရတဲ့ အထောက်အကူပြု ဆေးဖက်ဝင်အပင်ကောင်းတစ်ခုပါ။ အနာတွေကို သန့်ရှင်းစွာ ဂရုစိုက်ခြင်းနဲ့ လုံလောက်စွာ အနားယူခြင်းတို့နဲ့ တွဲဖက်သုံးစွဲမယ်ဆိုရင် အဖုနဲ့ အနာတွေဟာ ပိုပြီး မြန်မြန်ဆန်ဆန် ခြောက်သွေ့လာပါလိမ့်မယ်။

နေ့စဉ်မိုးလေဝသသတင်း
(၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၄ ရက်နေ့ နံနက် ၇:၀၀ နာရီအချိန် ထုတ်ပြန်ချက်)
ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အ‌ခြေအနေ။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းတို့တွင် တိမ်အနည်းငယ် ဖြစ်ထွန်းနေပြီး ကပ္ပလီပင်လယ်ပြင်နှင့် ကျန်ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တို့တွင် တိမ်အသင့်အတင့်မှ တိမ်ထူထပ်နေ ပါသည်။
ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအောက်ပိုင်း၊ ကယားပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့တွင် တိမ်အသင့်အတင့် ဖြစ်ထွန်းမည်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ချင်းပြည်နယ် တို့တွင် နေရာကျဲကျဲနှင့် ကျန်တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်တို့တွင် နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာမည်။ ရွာရန် ရာနှုန်းပြည့် ဖြစ်ပါသည်။
မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်။ လှိုင်းအနည်းငယ်မှ လှိုင်းအသင့်အတင့်ရှိမည်။ လှိုင်းအမြင့်မှာ မြန်မာ့ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်နှင့် ကမ်းလွန်ပင်လယ်ပြင်တို့တွင် ၄ ပေမှ ၆ ပေခန့် ရှိနိုင်ပါသည်။
နောက် ၂ ရက်အတွက်ခန့်မှန်းချက်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်တို့တွင် နေရာကျဲကျဲ မိုးထစ်ချုန်း ရွာနိုင်ပါသည်။
နေပြည်တော်နှင့်အနီးတစ်ဝိုက်အတွက်ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်ပါ သည်။ ရွာရန်ရာနှုန်း ၆၀ ဖြစ်ပါသည်။
ရန်ကုန်မြို့နှင့်အနီးတစ်ဝိုက်အတွက်ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်ပါ သည်။ ရွာရန်ရာနှုန်း ၆၀ ဖြစ်ပါသည်။
မန္တလေးမြို့နှင့်အနီးတစ်ဝိုက်အတွက်ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်ပါ သည်။ ရွာရန်ရာနှုန်း ၆၀ ဖြစ်ပါသည်။

နေ့စဉ်မိုးလေဝသသတင်း
(၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၄ ရက်နေ့ နံနက် ၇:၀၀ နာရီအချိန် ထုတ်ပြန်ချက်)
ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အ‌ခြေအနေ။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းတို့တွင် တိမ်အနည်းငယ် ဖြစ်ထွန်းနေပြီး ကပ္ပလီပင်လယ်ပြင်နှင့် ကျန်ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တို့တွင် တိမ်အသင့်အတင့်မှ တိမ်ထူထပ်နေ ပါသည်။
ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအောက်ပိုင်း၊ ကယားပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့တွင် တိမ်အသင့်အတင့် ဖြစ်ထွန်းမည်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ချင်းပြည်နယ် တို့တွင် နေရာကျဲကျဲနှင့် ကျန်တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်တို့တွင် နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာမည်။ ရွာရန် ရာနှုန်းပြည့် ဖြစ်ပါသည်။
မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်။ လှိုင်းအနည်းငယ်မှ လှိုင်းအသင့်အတင့်ရှိမည်။ လှိုင်းအမြင့်မှာ မြန်မာ့ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်နှင့် ကမ်းလွန်ပင်လယ်ပြင်တို့တွင် ၄ ပေမှ ၆ ပေခန့် ရှိနိုင်ပါသည်။
နောက် ၂ ရက်အတွက်ခန့်မှန်းချက်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်တို့တွင် နေရာကျဲကျဲ မိုးထစ်ချုန်း ရွာနိုင်ပါသည်။
နေပြည်တော်နှင့်အနီးတစ်ဝိုက်အတွက်ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်ပါ သည်။ ရွာရန်ရာနှုန်း ၆၀ ဖြစ်ပါသည်။
ရန်ကုန်မြို့နှင့်အနီးတစ်ဝိုက်အတွက်ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်ပါ သည်။ ရွာရန်ရာနှုန်း ၆၀ ဖြစ်ပါသည်။
မန္တလေးမြို့နှင့်အနီးတစ်ဝိုက်အတွက်ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်ပါ သည်။ ရွာရန်ရာနှုန်း ၆၀ ဖြစ်ပါသည်။

နေ့စဉ်မိုးလေဝသသတင်း
(၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလ ၂၄ ရက်နေ့ နံနက် ၇:၀၀ နာရီအချိန် ထုတ်ပြန်ချက်)
ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်အ‌ခြေအနေ။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်မြောက်ပိုင်းနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းတို့တွင် တိမ်အနည်းငယ် ဖြစ်ထွန်းနေပြီး ကပ္ပလီပင်လယ်ပြင်နှင့် ကျန်ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်တို့တွင် တိမ်အသင့်အတင့်မှ တိမ်ထူထပ်နေ ပါသည်။
ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီးအောက်ပိုင်း၊ ကယားပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့တွင် တိမ်အသင့်အတင့် ဖြစ်ထွန်းမည်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး၊ ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ချင်းပြည်နယ် တို့တွင် နေရာကျဲကျဲနှင့် ကျန်တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်တို့တွင် နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာမည်။ ရွာရန် ရာနှုန်းပြည့် ဖြစ်ပါသည်။
မြန်မာ့ပင်လယ်ပြင်။ လှိုင်းအနည်းငယ်မှ လှိုင်းအသင့်အတင့်ရှိမည်။ လှိုင်းအမြင့်မှာ မြန်မာ့ကမ်းရိုးတန်းတစ်လျှောက်နှင့် ကမ်းလွန်ပင်လယ်ပြင်တို့တွင် ၄ ပေမှ ၆ ပေခန့် ရှိနိုင်ပါသည်။
နောက် ၂ ရက်အတွက်ခန့်မှန်းချက်။ တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ချင်းပြည်နယ်တို့တွင် နေရာကျဲကျဲ မိုးထစ်ချုန်း ရွာနိုင်ပါသည်။
နေပြည်တော်နှင့်အနီးတစ်ဝိုက်အတွက်ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်ပါ သည်။ ရွာရန်ရာနှုန်း ၆၀ ဖြစ်ပါသည်။
ရန်ကုန်မြို့နှင့်အနီးတစ်ဝိုက်အတွက်ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်ပါ သည်။ ရွာရန်ရာနှုန်း ၆၀ ဖြစ်ပါသည်။
မန္တလေးမြို့နှင့်အနီးတစ်ဝိုက်အတွက်ယနေ့ညနေအထိခန့်မှန်းချက်။ နေရာကွက်ကျား မိုးထစ်ချုန်းရွာနိုင်ပါ သည်။ ရွာရန်ရာနှုန်း ၆၀ ဖြစ်ပါသည်။

မျိုးသုဉ်းရန် အန္တာရာယ်ကျရောက်နိုင်သော ကြိုးကြာခေါင်းနီ ငှက်သိုက်၆၀ကျော် တွေ့ရပြီ”
မြန်မာနိုင်ငံက သဘာဝရေဝပ်ဒေသတွေမှာ နေထိုင်ကျက်စားလေ့ရှိကြတဲ့ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေရဲ့ အသိုက် ၆၀ကျော်ကို ကြိုးကြာငှက်‌လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ (Myanmar Crane Conservation Group) ဟာ ၂၀၂၅ခုနှစ် သားပေါက်ရာသီကာလမှာ တွေ့ရှိ မှတ်တမ်းတင် နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်ဟာ IUCN Red List အရ (ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မျိုးသုဉ်းရန် အန္တာရာယ်ရှိ မျိုးစိတ်စာရင်းဝင်) ငှက်မျိုးစိတ် ဖြစ်ပါတယ်။ သတ်မှတ်ချက်အရ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ (Vulnerable) အဆင့် မျိုးသုန်းရန် အချိန်မရွေး ကျရောက်သွားနိုင်သော မျိုးစိတ်ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် မဖြစ်နေထိန်းသိမ်းရမယ့် မျိုးစိတ်ဖြစ်တယ်လို့ ကြိုးကြာငှက်‌ လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် က “ကောင်းသော” မီဒီယာကို ပြောပါတယ်။
“ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် အရေးကြီးတဲ့ မျိုးစိတ်ဖြစ်ပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီတွေ နေထိုင်ကျက်စားတဲ့ ရေချိုရေဝပ်ဒေသတွေမှာ သူတို့နှင့်အတူအခြားငှက်မျိုးစိတ်တွေရှိသလို ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီတွေဟာ အဓိကအားဖြင့် မြင်သာထင်သာရှိတဲ့ ငှက်မျိုးစိတ်ဖြစ်သလို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ အခြေအနေကို ညွှန်ပြနိုင်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေဖြစ်တယ်။ အခြားအထောက်အကူ ဖြစ်စေတဲ့ အချက်တွေလဲရှိတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ကြိုးကြာငှက်ထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ဟာ ၂၀၁၅ခုနှစ်ကစတင်ပြီး ကြိုးကြာငှက်လေ့လာ ထိန်းသိမ်းရေးကို ဒေသခံတွေနဲ့အတူ လုပ်ဆောင်နေခဲ့တာပါ။ ဧရာတီတိုင်းဒေသကြီးထဲက မြို့နယ်၁၀ ခု ခန့်မှာ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက် အများဆုံး နေထိုင်ကျက်စားကြတဲ့ မှတ်တမ်းရှိပါတယ်။ ဒီနှစ် ကြိုးကြာခေါင်းနီ သားပေါက်ရာသီမှာတော့ အဖွဲ့က ကွင်းဆင်းလေ့လာခဲ့တဲ့ မြို့နယ်၆ခုမှာ အသိုက်၆၀ ကျော် မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
“သားပေါက်ရာသီကာလကတော့ ၄လပတ်ဝန်းကျင်ပေါ့။ အဖွဲ့က သားပေါက်ရာသီကာလအတွင်း တစ်လကို ၁၅ရက်လောက် ကွင်းဆင်းလေ့လာပါတယ်။ အသိုက်တွေ့ရှိမူကတော့ နှစ်စဉ်အရ လက်ရှိနှစ်မှာ များပါတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ စပါးကွင်း၊ ကြာတော စတဲ့ သဘာဝရေဝပ်ဧရိယာ နဲ့ ရာသီအလိုက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ ရေဝပ်‌ဧရိယာတွေမှာ နေထိုင်ကျက်စားကြပြီး သားပေါက်လေ့ ရှိကြပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ သူတို့နေထိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင် အနေအထားကောင်းမွန်ပြီး အစာရေစာပေါများပြီးသန့်ရှင်းမှသာ နေထိုင်နိုင်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။
“အကောင်ရေပေါပေါများ တွေ့ရသေးတယ် ဆိုရင်တော့ သူတို့နေထိုင်ကျက်စားမူမှာ အန္တာရာယ်နည်းသေးတယ်လို့ ယူဆလို့ရပါတယ်။ အကောင်အ‌ရေအတွက်လဲ ကျလာမယ်၊ ကြိုးကြာခေါင်းနီနဲ့အတူကျက်စားနေထိုင်ကြတဲ့အခြားမျိုးစိတ် အရေအတွက်တွေလဲ နည်းလာပီဆိုရင် သေချာတာက သူတို့နေထိုင်ကျက်စားတဲ့နေရာမှာ တစ်ခုခုဖြစ်နေပြီပေါ့” လို့ ကြိုးကြာငှက်လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်က ပြောပြပါတယ်။
ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှာ ကြိုးကြာခေါင်းနီ အရေအတွက်ဟာ တခြားနေရာတွေထက် ပိုများများ တွေ့ ရတာကတော့ ဒီငှက်တွေဟာ အတိတ်နမိတ်ကောင်းတယ်ဆိုတဲ့ ဒေသခံတွေရဲ့ ရိုးရာအယူအစွဲကြောင့်လို့လည်း ဆိုကြပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီ အသိုက်လာဆောက်တဲ့ စပါးခင်း နဲ့ စိုက်ခင်း ဟာ အထွက်နှုန်းကောင်းတယ်လို့ တောင်သူတွေက ယုံကြည်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒေသခံတွေဟာ ကြိုးကြာခေါင်းနီတွေကို ဒုက္ခမပေးသလို ထိန်းသိမ်းရေးအလုပ်တွေမှာလည်း အားတတ်သရော ပူးပေါင်းပါဝင်လေ့ရှိ ကြပါတယ်။
(ပုံစာ- ကြိုးကြာငှက်လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ ကွင်းဆင်းလေ့လာရေး ပြုလုပ်နေစဉ် မြင်တွေ့ခဲ့ရတဲ့ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက် (Sarus Crane)။ (ဓာတ်ပုံများကို ကြိုးကြာငှက်လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့က ကျေးဇူးပြုပါတယ်။)

မျိုးသုဉ်းရန် အန္တာရာယ်ကျရောက်နိုင်သော ကြိုးကြာခေါင်းနီ ငှက်သိုက်၆၀ကျော် တွေ့ရပြီ”
မြန်မာနိုင်ငံက သဘာဝရေဝပ်ဒေသတွေမှာ နေထိုင်ကျက်စားလေ့ရှိကြတဲ့ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေရဲ့ အသိုက် ၆၀ကျော်ကို ကြိုးကြာငှက်‌လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ (Myanmar Crane Conservation Group) ဟာ ၂၀၂၅ခုနှစ် သားပေါက်ရာသီကာလမှာ တွေ့ရှိ မှတ်တမ်းတင် နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်ဟာ IUCN Red List အရ (ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မျိုးသုဉ်းရန် အန္တာရာယ်ရှိ မျိုးစိတ်စာရင်းဝင်) ငှက်မျိုးစိတ် ဖြစ်ပါတယ်။ သတ်မှတ်ချက်အရ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ (Vulnerable) အဆင့် မျိုးသုန်းရန် အချိန်မရွေး ကျရောက်သွားနိုင်သော မျိုးစိတ်ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် မဖြစ်နေထိန်းသိမ်းရမယ့် မျိုးစိတ်ဖြစ်တယ်လို့ ကြိုးကြာငှက်‌ လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် က “ကောင်းသော” မီဒီယာကို ပြောပါတယ်။
“ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် အရေးကြီးတဲ့ မျိုးစိတ်ဖြစ်ပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီတွေ နေထိုင်ကျက်စားတဲ့ ရေချိုရေဝပ်ဒေသတွေမှာ သူတို့နှင့်အတူအခြားငှက်မျိုးစိတ်တွေရှိသလို ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီတွေဟာ အဓိကအားဖြင့် မြင်သာထင်သာရှိတဲ့ ငှက်မျိုးစိတ်ဖြစ်သလို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ အခြေအနေကို ညွှန်ပြနိုင်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေဖြစ်တယ်။ အခြားအထောက်အကူ ဖြစ်စေတဲ့ အချက်တွေလဲရှိတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ကြိုးကြာငှက်ထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ဟာ ၂၀၁၅ခုနှစ်ကစတင်ပြီး ကြိုးကြာငှက်လေ့လာ ထိန်းသိမ်းရေးကို ဒေသခံတွေနဲ့အတူ လုပ်ဆောင်နေခဲ့တာပါ။ ဧရာတီတိုင်းဒေသကြီးထဲက မြို့နယ်၁၀ ခု ခန့်မှာ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက် အများဆုံး နေထိုင်ကျက်စားကြတဲ့ မှတ်တမ်းရှိပါတယ်။ ဒီနှစ် ကြိုးကြာခေါင်းနီ သားပေါက်ရာသီမှာတော့ အဖွဲ့က ကွင်းဆင်းလေ့လာခဲ့တဲ့ မြို့နယ်၆ခုမှာ အသိုက်၆၀ ကျော် မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
“သားပေါက်ရာသီကာလကတော့ ၄လပတ်ဝန်းကျင်ပေါ့။ အဖွဲ့က သားပေါက်ရာသီကာလအတွင်း တစ်လကို ၁၅ရက်လောက် ကွင်းဆင်းလေ့လာပါတယ်။ အသိုက်တွေ့ရှိမူကတော့ နှစ်စဉ်အရ လက်ရှိနှစ်မှာ များပါတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ စပါးကွင်း၊ ကြာတော စတဲ့ သဘာဝရေဝပ်ဧရိယာ နဲ့ ရာသီအလိုက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ ရေဝပ်‌ဧရိယာတွေမှာ နေထိုင်ကျက်စားကြပြီး သားပေါက်လေ့ ရှိကြပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ သူတို့နေထိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင် အနေအထားကောင်းမွန်ပြီး အစာရေစာပေါများပြီးသန့်ရှင်းမှသာ နေထိုင်နိုင်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။
“အကောင်ရေပေါပေါများ တွေ့ရသေးတယ် ဆိုရင်တော့ သူတို့နေထိုင်ကျက်စားမူမှာ အန္တာရာယ်နည်းသေးတယ်လို့ ယူဆလို့ရပါတယ်။ အကောင်အ‌ရေအတွက်လဲ ကျလာမယ်၊ ကြိုးကြာခေါင်းနီနဲ့အတူကျက်စားနေထိုင်ကြတဲ့အခြားမျိုးစိတ် အရေအတွက်တွေလဲ နည်းလာပီဆိုရင် သေချာတာက သူတို့နေထိုင်ကျက်စားတဲ့နေရာမှာ တစ်ခုခုဖြစ်နေပြီပေါ့” လို့ ကြိုးကြာငှက်လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်က ပြောပြပါတယ်။
ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှာ ကြိုးကြာခေါင်းနီ အရေအတွက်ဟာ တခြားနေရာတွေထက် ပိုများများ တွေ့ ရတာကတော့ ဒီငှက်တွေဟာ အတိတ်နမိတ်ကောင်းတယ်ဆိုတဲ့ ဒေသခံတွေရဲ့ ရိုးရာအယူအစွဲကြောင့်လို့လည်း ဆိုကြပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီ အသိုက်လာဆောက်တဲ့ စပါးခင်း နဲ့ စိုက်ခင်း ဟာ အထွက်နှုန်းကောင်းတယ်လို့ တောင်သူတွေက ယုံကြည်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒေသခံတွေဟာ ကြိုးကြာခေါင်းနီတွေကို ဒုက္ခမပေးသလို ထိန်းသိမ်းရေးအလုပ်တွေမှာလည်း အားတတ်သရော ပူးပေါင်းပါဝင်လေ့ရှိ ကြပါတယ်။
(ပုံစာ- ကြိုးကြာငှက်လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ ကွင်းဆင်းလေ့လာရေး ပြုလုပ်နေစဉ် မြင်တွေ့ခဲ့ရတဲ့ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက် (Sarus Crane)။ (ဓာတ်ပုံများကို ကြိုးကြာငှက်လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့က ကျေးဇူးပြုပါတယ်။)

မျိုးသုဉ်းရန် အန္တာရာယ်ကျရောက်နိုင်သော ကြိုးကြာခေါင်းနီ ငှက်သိုက်၆၀ကျော် တွေ့ရပြီ”
မြန်မာနိုင်ငံက သဘာဝရေဝပ်ဒေသတွေမှာ နေထိုင်ကျက်စားလေ့ရှိကြတဲ့ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေရဲ့ အသိုက် ၆၀ကျော်ကို ကြိုးကြာငှက်‌လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ (Myanmar Crane Conservation Group) ဟာ ၂၀၂၅ခုနှစ် သားပေါက်ရာသီကာလမှာ တွေ့ရှိ မှတ်တမ်းတင် နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်ဟာ IUCN Red List အရ (ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ မျိုးသုဉ်းရန် အန္တာရာယ်ရှိ မျိုးစိတ်စာရင်းဝင်) ငှက်မျိုးစိတ် ဖြစ်ပါတယ်။ သတ်မှတ်ချက်အရ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ (Vulnerable) အဆင့် မျိုးသုန်းရန် အချိန်မရွေး ကျရောက်သွားနိုင်သော မျိုးစိတ်ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် မဖြစ်နေထိန်းသိမ်းရမယ့် မျိုးစိတ်ဖြစ်တယ်လို့ ကြိုးကြာငှက်‌ လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင် က “ကောင်းသော” မီဒီယာကို ပြောပါတယ်။
“ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ ထိန်းသိမ်းဖို့အတွက် အရေးကြီးတဲ့ မျိုးစိတ်ဖြစ်ပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီတွေ နေထိုင်ကျက်စားတဲ့ ရေချိုရေဝပ်ဒေသတွေမှာ သူတို့နှင့်အတူအခြားငှက်မျိုးစိတ်တွေရှိသလို ဇီဝမျိုးစုံမျိုးကွဲတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီတွေဟာ အဓိကအားဖြင့် မြင်သာထင်သာရှိတဲ့ ငှက်မျိုးစိတ်ဖြစ်သလို သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရဲ့ အခြေအနေကို ညွှန်ပြနိုင်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေဖြစ်တယ်။ အခြားအထောက်အကူ ဖြစ်စေတဲ့ အချက်တွေလဲရှိတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ကြိုးကြာငှက်ထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ဟာ ၂၀၁၅ခုနှစ်ကစတင်ပြီး ကြိုးကြာငှက်လေ့လာ ထိန်းသိမ်းရေးကို ဒေသခံတွေနဲ့အတူ လုပ်ဆောင်နေခဲ့တာပါ။ ဧရာတီတိုင်းဒေသကြီးထဲက မြို့နယ်၁၀ ခု ခန့်မှာ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက် အများဆုံး နေထိုင်ကျက်စားကြတဲ့ မှတ်တမ်းရှိပါတယ်။ ဒီနှစ် ကြိုးကြာခေါင်းနီ သားပေါက်ရာသီမှာတော့ အဖွဲ့က ကွင်းဆင်းလေ့လာခဲ့တဲ့ မြို့နယ်၆ခုမှာ အသိုက်၆၀ ကျော် မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
“သားပေါက်ရာသီကာလကတော့ ၄လပတ်ဝန်းကျင်ပေါ့။ အဖွဲ့က သားပေါက်ရာသီကာလအတွင်း တစ်လကို ၁၅ရက်လောက် ကွင်းဆင်းလေ့လာပါတယ်။ အသိုက်တွေ့ရှိမူကတော့ နှစ်စဉ်အရ လက်ရှိနှစ်မှာ များပါတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ စပါးကွင်း၊ ကြာတော စတဲ့ သဘာဝရေဝပ်ဧရိယာ နဲ့ ရာသီအလိုက်ဖြစ်ပေါ်တဲ့ ရေဝပ်‌ဧရိယာတွေမှာ နေထိုင်ကျက်စားကြပြီး သားပေါက်လေ့ ရှိကြပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက်တွေဟာ သူတို့နေထိုင်ရာ ပတ်ဝန်းကျင် အနေအထားကောင်းမွန်ပြီး အစာရေစာပေါများပြီးသန့်ရှင်းမှသာ နေထိုင်နိုင်တဲ့ မျိုးစိတ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။
“အကောင်ရေပေါပေါများ တွေ့ရသေးတယ် ဆိုရင်တော့ သူတို့နေထိုင်ကျက်စားမူမှာ အန္တာရာယ်နည်းသေးတယ်လို့ ယူဆလို့ရပါတယ်။ အကောင်အ‌ရေအတွက်လဲ ကျလာမယ်၊ ကြိုးကြာခေါင်းနီနဲ့အတူကျက်စားနေထိုင်ကြတဲ့အခြားမျိုးစိတ် အရေအတွက်တွေလဲ နည်းလာပီဆိုရင် သေချာတာက သူတို့နေထိုင်ကျက်စားတဲ့နေရာမှာ တစ်ခုခုဖြစ်နေပြီပေါ့” လို့ ကြိုးကြာငှက်လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ ခေါင်းဆောင်က ပြောပြပါတယ်။
ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီးမှာ ကြိုးကြာခေါင်းနီ အရေအတွက်ဟာ တခြားနေရာတွေထက် ပိုများများ တွေ့ ရတာကတော့ ဒီငှက်တွေဟာ အတိတ်နမိတ်ကောင်းတယ်ဆိုတဲ့ ဒေသခံတွေရဲ့ ရိုးရာအယူအစွဲကြောင့်လို့လည်း ဆိုကြပါတယ်။ ကြိုးကြာခေါင်းနီ အသိုက်လာဆောက်တဲ့ စပါးခင်း နဲ့ စိုက်ခင်း ဟာ အထွက်နှုန်းကောင်းတယ်လို့ တောင်သူတွေက ယုံကြည်ကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒေသခံတွေဟာ ကြိုးကြာခေါင်းနီတွေကို ဒုက္ခမပေးသလို ထိန်းသိမ်းရေးအလုပ်တွေမှာလည်း အားတတ်သရော ပူးပေါင်းပါဝင်လေ့ရှိ ကြပါတယ်။
(ပုံစာ- ကြိုးကြာငှက်လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့ ကွင်းဆင်းလေ့လာရေး ပြုလုပ်နေစဉ် မြင်တွေ့ခဲ့ရတဲ့ ကြိုးကြာခေါင်းနီငှက် (Sarus Crane)။ (ဓာတ်ပုံများကို ကြိုးကြာငှက်လေ့လာထိန်းသိမ်း‌ရေးအဖွဲ့က ကျေးဇူးပြုပါတယ်။)

သီပေါကို ပြည်နယ် ဥက္ကဌနဲ့အတူ ကွင်းဆင်းခဲ့စဉ်က