"လေ့လာဖူးသမျှ ရှေးအကျဆုံး Blackhole ကြီးအားတွေ့ရှိနိုင်ခဲ့ပြီ"
Blackhole လို့ခေါ်တဲ့ တွင်းနက်တွေဟာ စကြာဝဠာကြီးထဲက စိတ်ဝင်စားစရာ အကောင်းဆုံးနဲ့ အာကာသသိပ္ပံပညာရပ်ရဲ့စူးစမ်းလေ့လာချင်စရာ အရာဝတ္တုတွေဖြစ်ကြပါတယ်။
အခုပြီးခဲ့တဲ့ ဧပြီလအတွင်းမှာ CAPERS-LRD-z9လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ အနီရောင်အစက်အပြောက်ငယ်တစ်ခုကို JWST တယ်လီစကုတ်ကိုအသုံးပြုပြီးလေ့လာကြည့်ခဲ့ချိန်မှာတော့ ဒီ အစက်အပြောက်ဟာ ရှာဖွေတွေ့ရှိဖူးထားသမျှ တွင်းနက်တွေထဲမှာ ရှေးအကျဆုံးတွင်းနက်တစ်ခုတည်ရှိနေတဲ့ သက်တမ်းရင့်ဂလက်ဆီတစ်ခု ဖြစ်နေတာကို တွက်ချက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
နာဆာရဲ့ နာမည်ကျော် JWST telescope ကိုအသုံးပြုပြီး စကြာဝဠာရဲ့ အစပိုင်းအချိန်နားအထိ ပြန်လည်လေ့လာနိုင်ခဲ့တာမို့ ဒီတွင်းနက်ဟာ ရှေးဟောင်းဂလက်ဆီတစ်ခုထဲမှာ တည်ရှိနေတဲ့ supermassive blackhole လို့ခေါ်တဲ့ ဧရာမတွင်းနက်တစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်။
လေ့လာချက်တွေအရ ဒီတွင်းနက်ဟာ Bigbang လို့ခေါ်တဲ့ မဟာပြန့်ကားမှု အပြီး နှစ်ပေါင်း သန်း ၅၀၀ မှာဖြစ်တည်လာတဲ့ တွင်းနက်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ဒါကြောင့် ဒီတွင်းနက်ဟာ နှစ်သန်းပေါင်း ၁၃.၃ ဘီလီယံ သက်တမ်းရှိတဲ့ ရှေးအကျဆုံးတွင်းနက်တစ်ခုဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။
တွင်းနက်တွေကို တိုက်ရိုက်လေ့လာလို့မရတာကြောင့် JWST တယ်လီစကုတ်ကိုအသုံးပြုပြီး CAPERS-LRD-z9 ဂလက်ဆီ ဆီကနေ ထွက်ရှိလာတဲ့ Hydrogen atom တွေရဲ့ အနီအောက်အလင်းကို တွက်ချက်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ဒီလို တွက်ချက်မှုကိုတော့ spectroscopy လို့ခေါ်ပါတယ်။
ဒီဂလက်ဆီထဲမှာရှိတဲ့ Hydrogen ဓာတ်ငွေ့တွေဟာ တစ်စက္ကန့်ကို ၃၀၀၀ ကီလိုမီတာခန့် အထိ အလျင်နဲ့ ဧရာမတွင်းနက်ကြီးကိုလည်ပတ်နေတယ်လို့တွက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုတွက်ချက်မှုကနေထပ်မံသိလာရတာကတော့ CAPERS-LRD-z9 ဂလက်ဆီအလယ်က ဧရာမတွင်းနက်ဟာ နေအလုံးပေါင်း သန်း ၃၀၀ရဲ့ ဒြပ်ထုပမာဏ နဲ့တူညီတဲ့ ဒြပ်ထုကိုပိုင်ဆိုင်ထားပါတယ်။
ဒါ့အပြင် သူတည်ရှိနေတဲ့ ပင်မဂလက်ဆီထဲမှာရှိတဲ့ တစ်ခြားကြယ်တာရာတွေဂြိုလ်တွေ ပါဝင်တဲ့ စုစုပေါင်းဒြပ်ထု ရဲ့ တစ်ဝက်ကျော်က ဒီဧရာမတွင်းနက်ရဲ့ ဒြပ်ထု အရွယ်အစားဖြစ်ပါတယ်။ဂလက်ဆီထဲက အနားက hydrogen ဓာတ်ငွေ့တွေကိုလည်း ဒီဧရာမတွင်းနက်က ဝါးမျိူနေတာကြောင့် ဧရာမတွင်းနက်ရဲ့အနားမှာ သူတို့တွေဟာ အနီရောင်ဓာတ်ငွေ့ဝဲဂယက်အဖြစ်တည်ရှိနေကြောင်းကို ထပ်မံလေ့လာနိုင်ခဲ့ပါတယ်။
ဒီဧရာမတွင်းနက်ကြီးရဲ့ အရွယ်အစားကကျွန်တော်တို့ Milky way ဂလက်ဆီရဲ့ အလယ်ဗဟိုမှာ ရှိနေတဲ့ Sagittarius A* ထက် တောင်အဆပေါင်းများစွာ ကြီးနေတာမို့ သက်တမ်းရင့် ဧရာမတွင်းနက်ကြီးတစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ်။
