Part-1
#သိထားသင့်သော ဒွါရာဝတီ သံတွဲမြို့ (သို့) မသေသောမြို့တော်၏ သမိုင်းကျဉ်း
ဒွါရာဝတီသံတွဲမြို့သည် ရခိုင်ပြည်တောင်ပိုင်းတွင် တည်ရှိပါသည်။ သံတွဲမြို့ကို ဒွါရာဝတီမြို့ ဟုလည်းခေါ်ဆိုကြပါသည်။ ဒွါရာဝတီမြို့မှာ သံတွဲမြို့၏ မူလအစ အမည်ဖြစ်ပြီး ယနေ့တိုင် ခေါ်တွင်ဆဲပင် ဖြစ်ပါသည်။
ဒွါရာဝတီ၊ သံတွဲမြို့အား မသေသောမြို့ (အစ္စုတမြို့) ဟု မှတ်တမ်းများတွင်တွေ့ရသည်။
ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံအသီးသီးတွင် မသေသောမြို့ သုံးမြို့သာရှိသည် ဟုတ်ဆိုပါသည်။
၎င်းမြို့များမှာ-
(၁) အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသဆီးရီးယားနိုင်ငံတွင် ဒမတ်စကတ်မြို့
(၂)ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ပွင့်တော်မူရာအိန္ဒိယနိုင်ငံတွက် ဗာရာဏသီမြို့
(၃) မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒွါရာဝတီ သံတွဲမြို့ တို့ ဖြစ်ကြသည်။
ဒွါရာဝတီမြို့ ကိုမသေသောမြို့ဟုဆိုခြင်းမှာ ကဿမဘုရားရှင် လက်ထက်မှစတင်၍ ယခုထိတိုင်အောင်ပင်ဖြစ်သည်။
ရခိုင်တို့၏ ဒွါရာဝတီ
အာရက္ခဒေသ(သို့) ရက္ခပူရ-မဟိံသက-တိုင်းဓည
မည်သော ရခိုင်တို့၏ ဒွါရာဝတီသည် ကုသမင်း သက္ကရာဇ် -၄၀၀၀ မတိုင်မီ ဘီစီ - ၆၀၀၀ ခန့်ကာလကပဲ ဒွါရာဝတီဟူသော အမည်နာမဖြင့် ယင်းနေရာ၌ ယနေ့ထက်တိုင်တည်ရှိနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်၌ ဒွါရာဝတီ ဟူသော အမည်နာမသည် မည်သည်အခါမှ တိမ်ကောသွာခြင်း မရှိသလို မြို့ကိုလဲ ဖျက်ဆီးခံရခြင်းမရှိခဲ့ပါ။ ခေတ်အဆက်ဆက် ဒွါရာဝတီ အမည်နာမဖြင့် တည်တံ့လျှက်ပင် ရှိပါသည်။ ရခိုင်လူမျိုးတို့ ဖြတ်သန်းလာခဲ့ကြသော ခေတ်ကာလ သမိုင်ကြောင်းသည် အလွန်ရှည်လျှား ကြာမြင့်ခဲ့ပြီဖြစ်သည်။
အလွန်ရှေးကျသောမြို့ဖြစ်သည့် ရခိုင်တို့၏
ဒွါရာဝတီမြို့ ( သံတွဲမြို့)နှင့် ရခိုင်လူမျိုးတို့၏ ဖြတ်သန်းလာခဲ့သော ခေတ်ကာလကို စစ်တမ်းထုပ်ပြမှသာလျှင်
ပိုပြီး ပြည်စုံလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။
၁။ ဒွါရာဝတီခေတ် = ဘီစီ - ၆၀၀၀
၂။ ရှေ့ဦးဝေသာလီခေတ် = ဘီစီ၅၃၁၅ မှ ၃၃၂၅ အထိ
ဓညဝတီခေတ်
၃။ ပထမဓညဝတီ = ဘီစီ ၃၃၂၅ မှ ၁၅၀၇အထိ
ဒုတိယဓညဝတီ = ဘီစီ ၁၅၀၇ မှ ၅၈၀ အထိ။
တတိယဓညဝတီ = ဘီစီ ၅၈၀ မှ ၃၂၇ အထိ။
၄။ ဝေသာလီ ကျောက်လှေကားခေတ် = အေဒီ ၃၂၇ မှ ၈၁၈ အထိ။
၅။လေးမြို့ခေတ် = အေဒီ ၈၁၈ မှ ၁၄၃၀ အထိ။
မြောက်ဦးခေတ်
၆။ ပထမမြောက်ဦး = အေဒီ ၁၄၃၀ မှ ၁၅၂၁ အထိ
ဒုတိယမြောက်ဦး = အေဒီ ၁၅၂၁ မှ ၁၆၃၈ အထိ။ တတိယမြောက်ဦး = အေဒီ ၁၆၃၈ မှ ၁၇၈၄ အထိ။
၇။ ဗမာ မြို့ဝန်များခေတ် = အေဒီ ၁၇၈၄ မှ ၁၈၂၄ အထိ
၈။ ဗြိတိသျှခေတ် ပထမအကြိမ် = အေဒီ ၁၈၂၄ မှ ၁၉၄၁ အထိ။
၉။ ဂျပန်ခေတ် = အေဒီ ၁၉၄၁ မှ ၁၉၄၅ အထိ
၁၀။ ဗြိတိသျှခေတ် ဒုတိယအကြိမ် = အေဒီ ၁၉၄၅ မှ ၁၉၄၈ အထိ
၁၁ ။ ဖ ဆ ပ လ ခေတ် ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီခေတ် အေဒီ = ၁၉၄၈ မှ ၁၉၆၂ အထိ
၁၂။ တော်လှန်ရေးကောင်စီခေတ် အေဒီ = ၁၉၆၂ မှ ၁၉၇၄ အထိ
၁၃ ။ မ ဆ လ ခေတ် အေဒီ ၁၉၇၄ မှ ၁၉၈၈ အထိ ။
၁၄ ။ နဝတခေတ် အေဒီ =၁၉၈၈ မှ ၁၉၉၇ အထိ ။
၁၅ ။ န အ ဖ ခေတ် အေဒီ = ၁၉၉၇ မှ ၂၀၁၀အထိ။
၁၆ ။ ပါတီစုံ ဒီမိုကရေစီခေတ် အေဒီ ၂၀၁၀ မှ စ၍ ယနေ့ထက်တိုင်ဖြစ်သည်။
ဒီလောက်အထိ ရှည်လျှားလှသည့်ကာလမှာ ဒွါရာဝတီသံတွဲမြို့သည် ဖြတ်သန်းလာခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါသည်။
ဒွါရာဝတီကို စတင် တည်ထောင်သောမင်းကို ဝါသုဒေဝ ဗလဒေဝ ဒသဘာသိတ ညီနောင် တစ်ကျိပ်ဟု စာစောင် တချို့တွင် တွေ့နေရပါသည်။ ဒါက မှားပါသည် ။အမှန်က ဒွါရာဝတီမြို့နှင့် ထီနန်းကို ဘီစီ =၆၀၀၀ ခန့်ကစတင်တည်ထောင်ခဲ့သောမင်းမှာ သီရိကုမ္မာမင်း ( ခေါ်) ဥလာကမင်း သာ ဖြစ်ပါသည်။
ဒသဘာတိတ ညီနောင်တစ်ကျိပ်တို့မှာ သိရိကုမ္မာမင်းကို အောင်နိုင်ခဲ့သော မင်းများသာဖြစ်ပါသည် ။
ဘီစီ ၆၀၀၀ ခန့်နှင့် ကုသမင်း လက်ထက်ကနေ ယခုအချိန် အထိ ဒွါရာဝတီ အမည်နာမနှင့် ဒွါရာဝတီ သံတွဲမြို့ဟာ တည်ရှိနေဆဲပါ ။ ထိုအချိန်ကာလသည် ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားလဲ ပွင်တော်မမူသေးပါ ။
ဒီထက် အမည်နာမမပျောက်ကွယ်ဘဲ သက်တမ်းရှည်သောမြို့ အဘယ်မှာ ရှိအံ့နည်း ။
ကမ္ဘာမှာ "မသေတဲ့မြို့ဟေ့" လို့ ရခိုင်တွေ ဂုဏ်ယူဝင့်ကြွားနိုင်ရန် ဒွါရာဝတီ သံတွဲမြို့ရဲ့သမိုင်းကို ဖေါ်ပြပေးလိုက်ပါသည်။
(က) ဒွါရာဝတီသံတွဲမြို့ ဟုတ် ခေါ်တွင်လျက် နာမည် မသေခြင်း ။
(ခ) တစ်ဖက်မှပင်လယ်၊ တစ်ဖက်မှတောင်တန်းများတည်ရှိလျက် ပထဝီအနေအထား မပြောင်းလဲဘဲ ယခုတိုင်တည်ရှိနေခြင်း။
ယင်းကဲ့သို့ မြို့တော်အမည်နှင့် ပထဝီအနေအထားတို့ မပြောင်းလဲဘဲ တည်တံ့နေမှုတို့ကြောင့် မသေသောမြို့ဟု မှတ်တမ်းပြုကြသည့်အပြင်
သမိုင်းရာဇဝင်တွင် ‘မြို့ရှင်ပျံ’ ဖြစ်ကြောင်းပြဆိုထားကြလေသည်။ သံတွဲဘုရင်မစောယာဉ်မိ (ကောဇာ ၇၉၅-၈၂၀၊ မြောက်ဦးခေတ်) မှ။
မင်းစောဒေသ၊ ဘာတိကတို့
ဒိပဇမ္ဗူ၊ လုံးလုံးချူ၍
ခွန်ယူသိမ်းမြန်း၊ ထီးနန်းတည်ရာ
မယ်တို့ရွာလည်း၊ ဒွါရာဝတီ
သိင်္ဂီရောင်လျှံ၊ မြို့ရှင်ပျံဝယ် ။
ဟု ဖွဲ့ဆိုထားခဲ့လေသည်။
အင်းစောက်ရာဇဝင်တွင် (၁၀)မြောက် အန္တရကပ်ဖြင့် သောကဿပ သာသနာတော်အတွင်း ကောရပ္ပတိုင်းတွင် ကောရပ္ပမင်း(၁၂)ဆက်စိုးစံခဲ့ကြသည်။ ယင်းကောရပ္ပမင်း(၁၂)ဆက်မြောက်မင်းစောလက်ထက်တွင် နဂါးညီနောင်ဖျက်ဆီးသဖြင့် ကောရပ္ပတိုင်းပျက်ရလေသည်။ ထိုင်(၁၂) ဆက်မြောက်မင်း ‘မင်းစော’ သည် အခြံအရံများနှင့် တိမ်းရှောင်လာခဲ့ရာ ယခင်ဒွါရာဝတီအမည်ရှိသော မြို့တော်ဟောင်းကိုပင် မြို့တော်တည်လိက် ဒွါရာဝတီမြို့ အမည်ဖြင့်ပင်လျင် စိုးစံအုပ်ချူပ်ခဲ့လေသည်။
ဘုရင်မင်းစော၏ သား၊မြေး၊မြစ်၊ တိုင်အောင် ဒွါရာဝတီထီးနန်းကို မင်းဆက် (၉)ဆက်တိုင် အုပ်စိုးခဲ့လေ၏။ ယင်းမင်းစောမှ (၈)ဆက်မြောက်မင်းစောသည် ပန်းစားနတ်ဘီလူးမအားမိဖုရားမြှောက်မိသဖြင့် သားတော်သုံးပါးနှင့် သမီးတော် တစ်ပါးဖွားမြင်ခဲ့လေသည်။ သားတော်ကြီး တစ်ပါးသာလူစစ်ဖြစ်ပြီး ကျန်သားတော်နှစ်ပါးနှင့် သမီးတော်မှာဘီလူးများဖြစ်ကြကုန်သည်။ ထို့နောက် ပန်းစားနတ်ဘီလူးမဟုသိရှိ၍ သားတော်ကြီးမှတစ်ပါး၊ မိဖုရားကြီးနှင့် သားတော်နှစ်ပါးနှင့် သမီးတော်(၁)ပါးတို့ပိုနန်းတော်မှ ရှောင်ခွာစေလျက် ဒွါရာဝတီမြို့တော်၏ အရှေ့ဘက်ကမ်းတွင် တောင်ခြေကိုအမှီပြူလျက် နေထိုင်ရန် တစ်ဘက်ကမ်းတောင်ခြေတစ်ခုလုံးအားအပိုင်းစားပေးလေသည်။ ၎င်းတောင်မှာ ဝါသုရတောင်ကြော(အံတော်တောင်ကြောအားလုံး)ကိုအပိုင်စားရလေသည်။
#ဆက်ရန်ရှိ
