ကြောင်များတွင်ဖြစ်တတ်သော နား၏ဟန်ချက်အာရုံချို့ယွင်းခြင်းရောဂါ( Vestibular Disease) အကြောင်း သိကောင်းစရာ
ကြောင်များတွင်ဖြစ်တတ်သော Vestibular Disease ဆိုသည်မှာ ကြောင်၏ အတွင်းနားနှင့် ဦးနှောက်အတွင်း ဟန်ချက်ထိန်းသည့်စနစ် (vestibular system) တွင် ပြဿနာတစ်စုံတစ်ရာ ဖြစ်ပေါ်ခြင်းကို ခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ ဤစနစ်သည် ကြောင်၏ ဟန်ချက်ထိန်းနိုင်စွမ်း၊ ဦးတည်ရာကို သိရှိနိုင်စွမ်းနှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို သိရှိနားလည်နိုင်စွမ်းတို့ကို ထိန်းချုပ်ပေးသည်။ ဤရောဂါဖြစ်ပွားပါက ကြောင်များ ရုတ်တရက် ဟန်ချက်မထိန်းနိုင်ခြင်း၊ လမ်းမလျှောက်နိုင်ခြင်းစသည့် လက္ခဏာများ ပြသတတ်သောကြောင့် ပိုင်ရှင်များအတွက် စိုးရိမ်စရာဖြစ်နိုင်သည်။
ရောဂါလက္ခဏာများ
Vestibular ရောဂါ၏ လက္ခဏာများသည် ရုတ်တရက်နှင့် ပြင်းထန်စွာ ပေါ်ပေါက်လာတတ်သည်။ အဖြစ်အများဆုံး လက္ခဏာများမှာ-
ဟန်ချက်မညီခြင်း (Ataxia):ကြောင်သည် ယိမ်းယိုင်၍ လမ်းလျှောက်ခြင်း၊ တစ်ဘက် စောင်း သို့ လဲကျခြင်း၊ စက်ဝိုင်းပုံ လျှောက်နေခြင်းများ ပြုလုပ်တတ်သည်။ အချို့ကြောင်များမှာ လုံးဝမတ်တပ်မရပ်နိုင်သည်အထိ ဖြစ်တတ်သည်။
*ခေါင်းစောင်းခြင်း (Head Tilt):ကြောင်၏ခေါင်းသည် ဘေးတစ်ဖက်သို့ စောင်းနေတတ်သည်။
* မျက်လုံးလှုပ်ရှားမှု ပုံမှန်မဟုတ်ခြင်း (Nystagmus):မျက်လုံးများသည် ဘေးတိုက် သို့မဟုတ် အပေါ်အောက် အဆက်မပြတ် လျင်မြန်စွာ လှုပ်ရှားနေတတ်သည်။
* ပျို့အန်ခြင်းနှင့် အစာစားချင်စိတ်မရှိခြင်း: ဟန်ချက်မညီမှုကြောင့် ကြောင်သည် မူးဝေအော့အန်ခြင်း၊ အစာမစားခြင်းတို့ ဖြစ်တတ်သည်။
*မျက်နှာတစ်ခြမ်း လျော့ကျခြင်း: အချို့အခြေအနေများတွင် မျက်နှာအမူအရာ ထိန်းချုပ်သည့် အာရုံကြောများ ထိခိုက်မှုကြောင့် မျက်နှာတစ်ခြမ်း လျော့ကျနေတတ်သည်။
ဤလက္ခဏာများသည် ပထမ ၂၄ နာရီမှ ၄၈ နာရီအတွင်း အပြင်းထန်ဆုံးဖြစ်ပြီး ၇၂ နာရီအတွင်း တဖြည်းဖြည်း သက်သာလာလေ့ရှိသည်။
ဖြစ်ပွားရသည့် အကြောင်းအရင်းများ
Vestibular ရောဂါ ဖြစ်ပွားရခြင်းတွင် အကြောင်းအရင်းများစွာ ရှိနိုင်သော်လည်း အများစုမှာ အကြောင်းအရင်းအတိအကျ ရှာမတွေ့တတ်ဘဲ "Idiopathic Vestibular Syndrome" ဟု ခေါ်ဆိုကြသည်။ အဖြစ်များသော အကြောင်းအရင်းများမှာ-
* နားအတွင်းပိုင်း သို့မဟုတ် နားအလယ်ပိုင်း ပိုးဝင်ခြင်း:၎င်းသည် အဖြစ်အများဆုံး အကြောင်းအရင်းတစ်ခု ဖြစ်သည်။
* အကျိတ်များ (Tumors):အတွင်းနား သို့မဟုတ် ဦးနှောက်အနီးတစ်ဝိုက်တွင် ဖြစ်ပေါ်သော ကင်ဆာအကျိတ် သို့မဟုတ် သာမန်အကျိတ်များကြောင့် ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။
* ဆေးဝါးများ၏ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုး: အချို့သော ပဋိဇီဝဆေးဝါးများသည် နားကို ထိခိုက်စေနိုင်သည်။
* ခေါင်းကိုက်ခဲဒဏ်ရာရခြင်း:ဦးခေါင်းပိုင်းကို ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်မိခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်ပွားနိုင်သည်။
* Thiamine (ဗီတာမင် B1) ချို့တဲ့ခြင်း
* မျိုးရိုးလိုက်ခြင်း:Siamese နှင့် Burmese ကြောင်မျိုးများတွင် မျိုးရိုးလိုက်၍ ဖြစ်ပွားတတ်သည်။
ရောဂါရှာဖွေခြင်းနှင့် ကုသမှု
တိရစ္ဆာန်ဆရာဝန်သည် ကြောင်၏ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအခြေအနေကို စစ်ဆေးခြင်းဖြင့် ရောဂါကို အဓိကရှာဖွေသည်။ လိုအပ်ပါက နားပိုးဝင်ခြင်း၊ အကျိတ်ရှိခြင်းကဲ့သို့သော အခြားအကြောင်းအရင်းများကို Ausschließen လုပ်ရန် သွေးစစ်ခြင်း၊ ဦးခေါင်းဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း (X-rays)၊ MRI သို့မဟုတ် CT scan ရိုက်ခြင်းတို့ကို ပြုလုပ်နိုင်သည်။
ကုသမှုသည် ရောဂါဖြစ်ပွားစေသည့် အရင်းခံအကြောင်းတရားပေါ်တွင် မူတည်သည်။
* Idiopathic Vestibular Disease:အကြောင်းအရင်းမသိရှိပါက အဓိကကုသမှုမှာ ကြောင်ကို သက်တောင့်သက်သာထားပြီး သူ့အလိုလို ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာသည်အထိ စောင့်ဆိုင်းခြင်းဖြစ်သည်။ မူးဝေအော့အန်ခြင်းကို သက်သာစေရန် ဆေးဝါးများ ပေးနိုင်ပါသည်။
* နားပိုးဝင်ခြင်း: နားပိုးဝင်ခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပါက ပဋိဇီဝဆေးများဖြင့် ကုသရန် လိုအပ်သည်။
*အခြားအကြောင်းအရင်းများ:အကျိတ် သို့မဟုတ် အခြားပြဿနာများကြောင့်ဖြစ်ပါက ခွဲစိတ်ကုသမှု သို့မဟုတ် သက်ဆိုင်ရာကုသမှုများ လိုအပ်နိုင်ပါသည်။
ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာခြင်းနှင့် အိမ်တွင်ပြုစုစောင့်ရှောက်နည်း
Vestibular ရောဂါသည် ကြောင်အတွက် အသက်အန္တရာယ်မရှိသော်လည်း ရောဂါလက္ခဏာများကြောင့် ကြောင်သည် စိတ်ဖိစီးမှုများစွာ ခံစားရနိုင်သည်။ ပိုင်ရှင်များအနေဖြင့် အောက်ပါနည်းလမ်းများဖြင့် ကူညီစောင့်ရှောက်နိုင်သည်-
* ဘေးကင်းသောနေရာတွင် ထားရှိပါ: ကြောင်ကို လဲကျခြင်း၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခြင်းမှ ကာကွယ်ရန် နူးညံ့ပြီး သက်တောင့်သက်သာရှိသော နေရာတွင် ထားပါ။ လှေကားများ၊ အမြင့်နေရာများနှင့် ဝေးဝေးတွင်ထားပါ။
* အစားအစာနှင့် ရေကို အနီးကပ်ထားပေးပါ: ကြောင်သည် လမ်းမလျှောက်နိုင်ပါက အစာနှင့်ရေခွက်ကို သူ၏အနီးတွင် ထားပေးပါ။ လိုအပ်ပါက လက်ဖြင့် ခွံ့ကျွေးပါ။
* စိတ်ရှည်ပါ: ရောဂါလက္ခဏာများသည် ရက်အနည်းငယ်အတွင်း သက်သာလာပြီး ကြောင်အများစုသည် နှစ်ပတ်မှ သုံးပတ်အတွင်း အပြည့်အဝ ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာတတ်သည်။
ကြောင်တွင် Vestibular ရောဂါလက္ခဏာများ တွေ့ရှိပါက တိကျသောရောဂါရှာဖွေမှုနှင့် သင့်လျော်သောကုသမှုခံယူနိုင်ရန် တိရစ္ဆာန်ဆရာဝန်နှင့် အမြန်ဆုံးပြသတိုင်ပင်သင့်သည်။
