အာဖရိကမှာ ပေါ်ပေါက်လာတော့မယ့် သမုဒ္ဒရာသစ်
လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာကတည်းက ကမ္ဘာမြေကြီးဟာ တိတ်တဆိတ်နဲ့ ကြီးမားတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေကို ဖြတ်သန်းနေပါတယ်။ အဲဒီပြောင်းလဲမှုတွေထဲမှာ အထူးခြားဆုံးတစ်ခုကတော့ အာဖရိကတိုက်မှာ ပေါ်ပေါက်လာတော့မယ့် သမုဒ္ဒရာသစ်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
၂၀၀၅ ခုနှစ်တုန်းက အီသီယိုးပီးယားနိုင်ငံမှာ မိုင် ၃၅ မိုင်ရှည်လျားတဲ့ အက်ကြောင်းတစ်ခု စတင်ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး အခုအခါ အဲဒီအက်ကြောင်းဟာ တဖြည်းဖြည်း ကျယ် ပြန့်လာကာ သမုဒ္ဒရာသစ်တစ်ခုကို မွေးဖွားတော့မယ့် အရိပ်အယောင်တွေ ပြသနေပါတယ်။
ဒီထူးခြားတဲ့ ဖြစ်စဉ်ရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ tectonic plates သုံးခုရဲ့ ရွေ့လျားမှုတွေ ပါဝင်ပါတယ် Nubian Plate ၊ Somali Plate နဲ့ Arabian Plate တို့ဟာ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ဝေးရာကို ဆွဲထုတ်နေကြတဲ့အတွက် ကမ္ဘာ့မျက်နှာပြင်မှာ အက်ကွဲကြောင်းတွေ ဖြစ်ပေါ်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အာဖာဒေသဟာ ဒီ tectonic plates ၃ခုရဲ့ နယ်နိမိတ်မှာ တည်ရှိနေတဲ့အတွက် ရှုပ်ထွေးတဲ့ ဘူမိတိုက်အတွင်းပိုင်းဖြစ်စဉ်တွေကို လေ့လာဖို့ အကောင်းဆုံးနေရာတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။
သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရ အာဖရိကရဲ့ သမုဒ္ဒရာသစ်ဟာ ပုံပေါ်လာဖို့ အနည်းဆုံး နှစ်ပေါင်း ၅ သန်းကနေ ၁၀ သန်းအထိ ကြာနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီအချိန်ကာလဟာ ဘူမိဗေဒဆိုင်ရာ အချိန်ကာလနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် မျက်စိတစ်မှိတ်အတွင်းမှာ ဖြစ်ပျက်သွားမယ့် အရာတစ်ခုသာ ဖြစ်ပါတယ်။
တိုက်ကြီးကွဲအက်ရခြင်းရဲ့ အဓိကအကြောင်းအရင်းကိုတော့ အခုအချိန်အထိ တိတိကျကျ မသိရသေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ အချို့သော သီအိုရီတွေအရ အရှေ့အာဖရိကတိုက်အောက်ရှိ မန်တယ်လွှာကနေ အလွန်ပူပြင်းတဲ့ ကျောက်သားပူတွေ အုံလိုက်ကျင်းလိုက် တက်လာတာကြောင့် ဒီဒေသရဲ့ တိုက်ကြီးကွဲအက်မှုကို ဖြစ်စေနိုင်တယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။
အာဖာဒေသမှာရှိတဲ့ tectonic plates နယ်နိမိတ်တစ်ခုစီဟာ မတူညီတဲ့ အမြန်နှုန်းတွေနဲ့ ရွေ့လျားနေကြပါတယ်။ Arabian Plate ဟာ အာဖရိကတိုက်ကနေ တစ်နှစ်ကို ၁ လက်မခန့်နှုန်းနဲ့ ဝေးသွားနေပြီး အာဖရိကတိုက်ရဲ့ Somali Plate နဲ့ Nubian Plate နှစ်ခုကတော့ ဒီထက်ပိုနှေးကွေးစွာနဲ့ တစ်နှစ်ကို ၀.၂ လက်မကနေ ၀.၅ လက်မခန့်နှုန်းနဲ့ ကွာဟနေကြပါတယ်။
ဒီလို မတူညီတဲ့ အမြန်နှုန်းတွေနဲ့ ကွာဟနေပေမဲ့ ဒီ tectonic plates တွေရဲ့ စုပေါင်းဆွဲခွာအားကတော့ အလယ်သမုဒ္ဒရာကြောစနစ် (mid-ocean ridge system) ကို ဖန်တီးပေးလျက်ရှိပြီး နောက်ဆုံးမှာ သမုဒ္ဒရာသစ်တစ်ခု မလွဲမသွေ ပေါ်ပေါက်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
အာဖရိကမှာ ပေါ်ပေါက်လာမယ့် ဒီသမုဒ္ဒရာသစ်ဟာ ကမ္ဘာမြေကြီးရဲ့ သမိုင်းမှာ မှတ်တိုင်တစ်ခု စိုက်ထူလိုက်တာပါပဲ။ နှစ်သန်းပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်မယ့် ဒီဖြစ်စဉ်ကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခြင်းအားဖြင့် ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာမြေကြီးရဲ့ တက်တိုနစ်ပြား ရွေ့လျားမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ အချက်အလက်အသစ်တွေကို ပိုမိုလေ့လာနိုင်စေမှာဖြစ်ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် နောင်လာမယ့် မျိုးဆက်သစ်တွေဟာ ကမ္ဘာမြေကြီးရဲ့ အသွင်အပြင် ဘယ်လိုပြောင်းလဲသွားမလဲဆိုတာကို မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ တွေ့ကြုံခံစားနိုင်ကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အဝေးကမ္ဘာကြီးတွေရဲ့ လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်မှုတွေဟာ အာကာသစူးစမ်းလေ့လာသူတွေအတွက် အမြဲတမ်း စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပါတယ်။ အခုတစ်ခါမှာတော့ NASA ရဲ့ ဂျူနို (Juno) အာကာသယာဉ်က ပေးပို့တဲ့ ပုံရိပ်တစ်ခုဟာ ဧရာမဂြိုဟ်ကြီး ဂျူပီတာရဲ့ မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းအနီးမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ထူးခြားတဲ့ မိုးလေဝသဖြစ်စဉ်တစ်ခုကို ဖော်ထုတ်ပြသလိုက်ပါတယ်။
အဲဒီပုံထဲမှာ လှပစွာ ရစ်ခွေနေတဲ့ လေပွေတစ်ခုကို တွေ့မြင်ရပြီး အဲဒီလေပွေရဲ့ အတွင်းပိုင်းမှာ အစိမ်းရောင်ဖျော့ဖျော့အလင်းတန်းတစ်ခုဟာ တောက်ပစွာ ထွက်ပေါ်နေတာကိုလည်း မြင်တွေ့နိုင်ပါတယ်။ အဲဒီအလင်းတန်းဟာ ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ လေထုအတွင်းမှာ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ လျှပ်စီးလက်မှုရဲ့ သက်သေပါပဲ။
ကမ္ဘာဂြိုဟ်ပေါ်မှာ လျှပ်စီးတွေဟာ အများအားဖြင့် အီကွေတာနဲ့ အပူပိုင်းဒေသတွေမှာ ပိုမိုဖြစ်ပွားလေ့ရှိပါတယ်။ အကြောင်းကတော့ အဲဒီဒေသတွေမှာ နွေးထွေးတဲ့ ရေငွေ့တွေ အလွယ်တကူ တက်သွားပြီး မိုးတိမ်တောင်တွေအဖြစ် စုစည်းကာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားတွေ စီးဆင်းမှု ဖြစ်ပေါ်လာတာကြောင့်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
သို့သော် ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ အခြေအနေကတော့ ကွဲပြားခြားနားပါတယ်။ ဂျူနိုအာကာသယာဉ်ရဲ့ လေ့လာတွေ့ရှိချက်တွေအရ ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ လျှပ်စီးတွေဟာ ဝင်ရိုး စွန်းတွေအနီးမှာ ပိုမိုအဖြစ်များကြောင်း သိရပါတယ်။
သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရ ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ ဝင်ရိုးစွန်းတွေအနီးမှာ လျှပ်စီးတွေ ဖြစ်ပေါ်ရခြင်းရဲ့ အဓိကအကြောင်းရင်းကတော့ အဲဒီဒေသတွေမှာ တည်ရှိတဲ့ အမိုးနီးယားနဲ့ ရေတို့ ပါဝင်တဲ့ တိမ်တိုက်တွေကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ အေးမြတဲ့ ဝင်ရိုးစွန်းဒေသတွေမှာ ရေငွေ့တွေဟာ အေးခဲကာ ရေခဲပုံဆောင်ခဲလေးတွေအဖြစ်ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ အောက်ပိုင်းက တက်လာတဲ့ အမိုးနီးယားဓာတ်ငွေ့တွေနဲ့ ထိတွေ့တဲ့အခါ မတည်ငြိမ်တဲ့ အခြေအနေတွေ ဖြစ်ပေါ်ကာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား စီးဆင်းပြီး လျှပ်စီးလက်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။
ဂျူနိုအာကာသယာဉ်က ရရှိတဲ့ ဒီပုံရိပ်ဟာ ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ မိုးလေဝသစနစ်နဲ့ပတ်သက်လို့ နားလည်မှုအသစ်တွေကို ဖွင့်ဟပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာဂြိုဟ်နဲ့ လုံးဝမတူညီတဲ့ ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ လျှပ်စီးဖြစ်ပေါ်ပုံဟာ ကြီးမားတဲ့ ဓာတ် ငွေ့ဂြိုဟ်တွေရဲ့ လေထုဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုတွေကို လေ့လာရာမှာ အရေးပါတဲ့ အချက်အလက်တွေ ပေးစွမ်းနိုင်ပါတယ်။
နောင်မှာ ဂျူနိုရဲ့ နောက်ထပ် စူးစမ်းလေ့လာမှုတွေကတစ်ဆင့် ဂျူပီတာဂြိုဟ်ရဲ့ လျှပ်စီးလက်မှုနဲ့ အခြားသော မိုးလေဝသဆိုင်ရာ လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို ပိုမိုနားလည်နိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။ ဒီအံ့သြဖွယ်ရာ ပုံရိပ်ဟာ အဝေးကမ္ဘာတွေရဲ့ အလှတရားနဲ့ ရှုပ်ထွေးနက်နဲတဲ့ သဘော သဘာဝကို ထင်ဟပ်ပြသနေတဲ့ သက်သေတစ်ခုပါပဲ။

ကမ္ဘာ့အာကာသထဲမှာ အံ့သြဖွယ်ရာ ကြယ်တာရာတွေ အများကြီး တည်ရှိနေပြီး အဲဒီအထဲက ကြယ်နီကြီး ဘီတယ်ဂျူးစ် (Betelgeuse) ဟာ အထူးခြားဆုံးသော အရာဝတ္ထုတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
ကမ္ဘာမြေကနေ အလင်းနှစ် ၇၀၀ လောက် ဝေးတဲ့နေရာမှာ တည်ရှိတဲ့ ဒီဧရာမကြယ်ကြီးဟာ သက်တမ်းကုန်ဆုံးခါနီးမှာ စူပါနိုဗာ (supernova) လို့ခေါ်တဲ့ အလင်းရောင်အလွန်တောက်ပတဲ့ ပေါက်ကွဲမှုကြီးတစ်ခုကို ဖြစ်ပေါ်စေလိမ့်မယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ခန့်မှန်းထားကြပါတယ်။ ဒီဖြစ်စဉ်ဟာ ကမ္ဘာပေါ်က မျက်စိနဲ့တောင် အထင် အရှား မြင်တွေ့နိုင်မယ့် အာကာသဆိုင်ရာ အခိုက်အတန့်တစ်ခု ဖြစ်လာမှာပါ။
စူပါနိုဗာဆိုတာ သက်တမ်းကုန်ဆုံးခါနီးတဲ့ ကြီးမားတဲ့ ကြယ်တစ်စင်းရဲ့ အဆုံးသတ်ဖြစ်စဉ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဘီတယ်ဂျူးစ်ဟာ နေထက် အဆပေါင်းများစွာ ကြီးမားတဲ့ ကြယ်နီကြီးတစ်စင်းဖြစ်ပြီး သူ့ရဲ့ နျူကလီးယားလောင်စာတွေ ကုန်ဆုံးလုနီးပါးဖြစ်တာကြောင့် မကြာခင်ကာလအတွင်း စူပါနိုဗာအဖြစ် ပေါက်ကွဲလိမ့်မယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။
ဒီပေါက်ကွဲမှုဟာ အလွန်ပြင်းထန်တဲ့ အလင်းရောင်နဲ့ စွမ်းအင်တွေကို ထုတ်လွှတ်ပေးမှာဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်က ကြည့်ရှုသူတွေအတွက် ယာယီအားဖြင့် ညဘက်ကောင်း ကင်ယံမှာ လင်းထိန်နေတဲ့ လရောင်လို ထင်ရှားစွာ မြင်တွေ့ရမှာပါ။ တချို့ ခန့်မှန်းချက်တွေအရ ဘီတယ်ဂျူးစ်ရဲ့ စူပါနိုဗာဟာ ရက်သတ္တပတ်တွေ ဒါမှမဟုတ် လပေါင်းများစွာ ကြာမြင့်နိုင်ပြီး နေ့ဘက်မှာတောင် မြင်တွေ့နိုင်လောက်အောင် တောက်ပမယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။
ကံကောင်းထောက်မစွာပဲ ကမ္ဘာဂြိုဟ်ဟာ ဘီတယ်ဂျူးစ်ကနေ အလင်းနှစ် ၇၀၀ ကွာဝေးတဲ့ အကွာအဝေးမှာ တည်ရှိတာကြောင့် စူပါနိုဗာရဲ့ အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ဓါတ်ရောင်ခြည်တွေနဲ့ ကော့စမစ်ရောင်ခြည်တွေကနေ လုံခြုံစွာ ကာကွယ်ခံထားရပါတယ်။ သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ အဆိုအရ ဘီတယ်ဂျူးစ်ရဲ့ စူပါနိုဗာဟာ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သက်ရှိတွေအပေါ် သိသာထင်ရှားတဲ့ ဆိုးကျိုးသက်ရောက်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ခြေ အလွန်နည်းပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ဘီတယ်ဂျူးစ်ကနေ အလင်းနှစ် ၁၀ နှစ်အတွင်း မှာတည်ရှိတဲ့ သက်ရှိတွေ နေထိုင်နိုင်တဲ့ ဂြိုဟ်တွေအတွက်ကတော့ အန္တရာယ်ရှိနိုင်ပါတယ်။ စူပါနိုဗာရဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ ဓါတ်ရောင်ခြည်နဲ့ အမှုန်တွေဟာ အဲဒီဂြိုဟ်တွေရဲ့ လေထုနဲ့ မျက်နှာပြင်ကို ပျက်စီးစေနိုင်ပြီး သက်ရှိတွေအတွက် အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
ဘီတယ်ဂျူးစ်ရဲ့ စူပါနိုဗာဖြစ်ချိန်ဟာ မသေချာသေးပေမဲ့ မဝေးတော့တဲ့ အနာဂတ်မှာ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားကြပါတယ်။ အဲဒီအချိန်ရောက်ရှိလာခဲ့ရင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ လူသားအားလုံးဟာ သမိုင်းမှာ အမှတ်ရစရာ အာကာသဖြစ်ရပ်တစ်ခုကို မျက်မြင်ကိုယ်တွေ့ ခံစားရရှိကြမှာပါ။ ညဘက်ကောင်းကင်ယံမှာ တောက်ပစွာ ထွန်း လင်းနေတဲ့ ကြယ်နီကြီးဟာ စကြဝဠာရဲ့ အဆုံးမရှိတဲ့ အံ့သြဖွယ်ရာတွေနဲ့ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ တည်ရှိမှုရဲ့ သေးငယ်မှုကို သတိပေးနေသလိုပင် ဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်။

နေစကြာဝဠာဟာ ကျွန်တော်တို့ လူသားတွေအတွက်တော့ အလွန်ကျယ်ပြောလှတဲ့ အာကာသနယ်မြေတစ်ခုပါ။ နေ့စဉ်မြင်တွေ့နေရတဲ့ ကောင်းကင်မှာ လင်းလက်နေတဲ့ နေနဲ့ လ၊ ညဘက်မှာ တောက်ပနေတဲ့ ကြယ်တာရာတွေဟာ ကျွန်‌‌ေတာ်တို့ရဲ့ စူးစမ်းလိုမှုနဲ့ စိတ်ကူးဉာဏ် တွေကို အဆုံးအဆမရှိ လှုံ့ဆော်ပေးပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းမှာတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေစကြာဝဠာလေးဟာ စကြဝဠာကြီးရဲ့ ဧရာမ နှိုင်းယှဉ်မှုမှာ အလွန်သေးငယ်တဲ့ အစက်ကလေးတစ်ခုသာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအချက်ကို ပိုပြီး သိသာထင်ရှားစေဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့ လေ့လာနိုင်တဲ့ စကြဝဠာထဲမှာ အကြီးဆုံးလို့ သိထားတဲ့ တွင်းနက်ကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ TON 618 နဲ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေစကြာဝဠာကို နှိုင်းယှဉ်ကြည့်ခြင်းက အကောင်းဆုံး သက်သေတစ်ခုပါပဲ။
အလင်းနှစ်ပေါင်း ၁၀.၄ ဘီလီယံကျော် ဝေးကွာတဲ့နေရာမှာ တည်ရှိတဲ့ TON 618 ဟာ အလွန်ကြီးမားတဲ့ ဧရာမတွင်းနက်ကြီးတစ်ခုပါ။ သိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရ ဒီတွင်းနက်ရဲ့ ဒြပ်ထုဟာ ကျွန်တော်တို့ နေမင်းကြီးရဲ့ ဒြပ်ထုထက် အဆပေါင်း ၆၆ ဘီလီယံ ပိုများပါတယ်။
သူ့ရဲ့ အချင်းဝက်ဟာလည်း အလွန်အမင်း ကျယ်ဝန်းတဲ့အတွက် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေစကြာဝဠာတစ်ခုတည်းတင်မကဘဲ အဲဒီလို နေစကြာဝဠာ ထောင်ပေါင်းများစွာကို အလွယ်တကူ မြိုချနိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။
ပုံထဲမှာ မြင်တွေ့ရတဲ့အတိုင်း အလယ်က အစက်ကလေးဟာ အံ့သြစရာကောင်းလောက်အောင် သေးငယ်ပါတယ်။ အဲဒီအစက်ကလေးထဲမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေ၊ ဗုဒ္ဓဟူးဂြိုဟ်၊ သောကြာဂြိုဟ်၊ ကျွန်တော်တို့ နေထိုင်တဲ့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်၊ အင်္ဂါဂြိုဟ်၊ ဧရာမ ဂျူပီတာဂြိုဟ်၊ ခါးပတ်ကွင်းတွေနဲ့ လှပတဲ့ စနေဂြိုဟ်၊ အေးစက်တဲ့ ယူရေးနပ်စ်ဂြိုဟ်နဲ့ နက်ပကျွန်းဂြိုဟ် အားလုံး ပါဝင်ပါတယ်။
ဒီလို အတိုင်းအဆမဲ့ ဧရာမ စကြဝဠာကြီးနဲ့ နှိုင်းယှဉ်လိုက်ရင် ကျွန်တော်တို့ဟာ အလွန်သေးငယ်တဲ့ သတ္တဝါလေးတွေပါ။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ကမ္ဘာဂြိုဟ်လေးဟာလည်း အဲဒီ ဧရာမ တွင်းနက်ကြီးရဲ့ ဘေးမှာ အလွန်သေးငယ်တဲ့ အစက်ကလေးတစ်ခုသာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို သေးငယ်မှုနဲ့အတူ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ လူ့ဘဝဟာလည်း ခဏတာလေးသာ တည်ရှိနေတာကို သတိပြုမိစေပါတယ်။
ဒီခဏတာလေးအတွင်းမှာ ကျွန်တော်တို့ ဘာတွေ လုပ်ဆောင်နိုင်မလဲ? ဘယ်လို အကျိုးရှိအောင် နေထိုင်သွားမလဲဆိုတာ စဉ်းစားစရာပါ။ စကြဝဠာရဲ့ ကြီးမားမှုကို မြင်တွေ့ခြင်းက ကျွန်တော်တို့ကို ကိုယ့်ရဲ့ အတ္တမာနတွေကို လျှော့ချပြီး ပိုမို နှိမ့်ချစွာ နေထိုင်တတ်ဖို့ သင်ခန်း စာပေးပါတယ်။
ဒီခဏတာ လူ့ဘဝလေးမှာ မေတ္တာတရားတွေ၊ ကူညီဖေးမမှုတွေနဲ့ အတူတူ ဖြတ်သန်းသွားခြင်းဟာ အဓိပ္ပာယ်အရှိဆုံး ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ကျယ်ပြောတဲ့ စကြဝဠာကြီးရဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ကျွန်တော်တို့ဟာလည်း တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် ချစ်ခင်ကူညီရင်း အကျိုးရှိတဲ့ ဘဝတွေကို တည်ဆောက်သွားကြဖို့ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။

၁၉၇၇ ခုနှစ်မှာ လွှတ်တင်ခဲ့တဲ့ Voyager 1 အာကာသ ယာဉ်ဟာ ကမ္ဘာမြေကနေ မိုင်ပေါင်း ၁၅ ဘီလီယံကျော် ဝေးကွာတဲ့ အထိ ရောက်ရှိနေပါပြီ။ အံ့သြစရာကောင်းတာက ဒီအာကာသယာဉ်မှာ သုံးထားတဲ့ ကွန်ပျူတာမှတ်ဉာဏ်ပမာဏဟာ 69 KB သာ ရှိပြီး အချက်အလက်တွေကို မှတ်တမ်းတင်ဖို့ 8-track တိပ်ခွေစက်ကို သုံးထားသလို၊ သူ့ရဲ့ ဆော့ဖ်ဝဲလ်ကိုလည်း FORTRAN လို့ခေါ်တဲ့ ရှေးခေတ် ကွန်ပျူတာဘာသာစကားနဲ့ ရေးသားထားတာပါ။

ဒီလို ခေတ်နောက်ကျတဲ့ နည်းပညာတွေနဲ့ တည်ဆောက်ထားပေမဲ့ Voyager 1 ကို လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၅၀ က ရေးဆွဲထားတဲ့ ပုံစံအပြာရောင်စာရွက်တွေကို ကြည့်ပြီး ကမ္ဘာမြေကနေ ထိန်းချုပ်နေရတုန်းပါပဲ။ အမိန့်တစ်ခုကို Voyager 1 ဆီ ပို့လိုက်ရင်တောင် အဲဒီအမိန့်က အာကာ သယာဉ်ဆီ ရောက်ဖို့ နာရီပေါင်း ၂၂ နာရီ ကြာမြင့်ပါတယ်။

ဒီလို အခြေအနေတွေကြားထဲကနေ Voyager 1 ဟာ ဘာကြောင့် အခုထိ လည်ပတ်နိုင်သေးတာလဲဆိုတာ စဉ်းစားစရာပါ။ အဓိကအကြောင်းရင်းတွေကတော့ သူ့မှာပါတဲ့ ကြံ့ခိုင်ပြီး ဓါတ်ရောင်ခြည်ဒဏ်ခံနိုင်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေ၊ ရှုပ်ထွေးမှုမရှိဘဲ ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ ရိုးရှင်းတဲ့ ဒီဇိုင်းတွေကြောင့်ပါ။

တစ်ခုခု မှားယွင်းသွားရင်တောင် အလုပ်လုပ်နိုင်ဖို့ အရန်စနစ်တွေလည်း ပါဝင်ပါသေးတယ်။ ဒါ့အပြင် ဒီအာကာသယာဉ်ကို တည်ဆောက်ခဲ့တဲ့ ၁၉၇၇ ခုနှစ်က အင်ဂျင်နီယာတွေရဲ့ ကြိုတင်ခန့်မှန်းနိုင်စွမ်းနဲ့ သေချာတဲ့ အစီအမံတွေကြောင့်လည်း နှစ်ပေါင်းများစွာကြာတဲ့အထိ ပြဿနာမရှိဘဲ လည်ပတ်နိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။

Voyager 1 ဟာ လူသားတို့ရဲ့ တီထွင်ဖန်တီးနိုင်စွမ်းရဲ့ အံ့ဖွယ်အရာတစ်ခုဖြစ်သလို၊ အခုထိ စကြဝဠာရဲ့ နက်နဲမှုတွေကို စူးစမ်းလေ့လာနေဆဲပါ။ သူ့မှာ ကမ္ဘာမြေပေါ်က သက်ရှိတွေနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုအကြောင်း မှတ်တမ်းတင်ထားတဲ့ "ရွှေရောင်ဓာတ်ပြား" လည်း ပါသွားပြီး တစ်ချိန်ချိန်မှာ တခြားဂြိုလ်က သတ္တဝါတွေနဲ့ တွေ့ခဲ့ရင် သူတို့အတွက် လက်ဆောင်အဖြစ် ရည်ရွယ်ထားပါတယ်။

လျှပ်စစ်ဓာတ်အားအတွက် ရေဒီယိုသတ္တိကြွ အပူစွမ်း အင် ဂျင်နရေတာကို သုံးနေပေမဲ့ ပါဝါက တဖြည်းဖြည်း လျော့နည်းလာနေတာကြောင့် ၂၀၂၅ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းမှာ သိပ္ပံဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေ ပို့နိုင်တော့မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ခန့်မှန်းထားကြပါတယ်။

Black Hole တွေဟာ စကြာဝဠာထဲက အရာအားလုံးကို ဆွဲယူဖမ်းဆုပ်နိုင်တဲ့ အဆုံးမဲ့တွင်းနက်ကြီးတွေလို့ ကျွန်တော်တို့ အများစု သိထားကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့
မကြာသေးခင်က (University of Sheffield) ရှက်ဖီးလ် တက္ကသိုလ်က သုတေသီတွေရဲ့ လေ့လာတွေ့ရှိချက်အသစ်တစ်ခုက ဒီအယူအဆကို လုံးဝပြောင်းလဲပစ်လိုက်ပါတယ်။
သူတို့ရဲ့ အဆိုအရ Black Hole တွေဟာ အာကာသနဲ့ အချိန်ရဲ့ အဆုံးသတ်မဟုတ်ဘဲ၊ တကယ်တော့ "White Hole" လို့ခေါ်တဲ့ စကြဝဠာဖြစ်စဉ်တစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါတယ်။ ဒီ White Hole တွေကတော့ Black Hole တွေနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနဲ့ စွမ်းအင်တွေ၊ ဒြပ်ဝတ္ထုတွေနဲ့ အချိန်တွေကိုတောင် စကြာဝဠာထဲကို ပြန် လည်ထုတ်လွှတ်ပေးနိုင်စွမ်းရှိပါတယ်။
ဒီတွေ့ရှိမှုကို ကွမ်တမ် မက္ကင်းနစ်ရဲ့ အခြေခံသဘော တရားတွေနဲ့ ချိတ်ဆက်ပြီး ရှင်းပြထားပါတယ်။ သုတေသီတွေက Black Hole ရဲ့ အလယ်ဗဟိုမှာရှိတဲ့ "singularity" လို့ခေါ်တဲ့ အရာအားလုံးဟာ တစ်စုတစ် စည်းတည်း ဖြစ်သွားတဲ့ အမှတ်ဟာ ဘာမှမရှိတော့တဲ့ အဆုံးသတ်နေရာမဟုတ်ဘဲ၊ တကယ်တော့ အရာတစ်ခုခုအသစ်ဆီကို သွားရောက်နိုင်တဲ့ တံခါးပေါက်တစ်ခု ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဒီလေ့လာမှုက စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ အယူအဆအသစ်တစ်ခုကိုလည်း ထုတ်ဖော်ပြသထားပါတယ်။ အဲဒါကတော့ စကြာဝဠာကြီးရဲ့ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ပိုမိုကျယ်ပြန့်လာမှုကို ဖြစ်စေတဲ့ လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်တဲ့ စွမ်းအင်တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Dark Energy ကို အသုံးပြုပြီး အချိန်ကို တိုင်းတာနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အချက်ပါပဲ။
Physical Review Letters ဂျာနယ်မှာ ဖော်ပြခဲ့တဲ့ ဒီသုတေသနမှာ သုတေသီတွေဟာ Black Hole ရဲ့ အူတိုင်မှာ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ကွမ်တမ်ရဲ့ အပြောင်းအလဲလေးတွေဟာ ရူပဗေဒရဲ့ နိယာမတွေ ပျက်စီးသွားနိုင်တဲ့ Classical Models တွေရဲ့ အားနည်းချက်ကို ဘယ်လိုကျော်လွှားနိုင်မလဲဆိုတာကို လေ့လာခဲ့ကြပါတယ်။
သူတို့ဟာ planar black hole မော်ဒယ်ကို အသုံးပြုပြီး အာကာသနဲ့ အချိန်ဟာ ပြိုလဲပျက်စီးမသွားဘဲ ဘယ်လိုမျိုး ပြောင်းလဲသွားနိုင်တယ်ဆိုတာကို သရုပ်ပြနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီတွေ့ရှိချက်ကနေတဆင့် အချိန်ဟာ အသစ်တဖန် စတင်နိုင်တဲ့ White Hole ရဲ့ သီအိုရီအရ တည်ရှိနိုင် ခြေကို ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
အကယ်၍ ဒီလေ့လာမှုကို အမှန်တကယ် သက်သေပြနိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင်၊ ဒါဟာ ကာလရှည်ကြာစွာ ကွဲကွာနေခဲ့တဲ့ ကွမ်တမ် မက္ကင်းနစ်နဲ့ ဒြပ်ဆွဲအားတို့ရဲ့ ကြားက ကွာဟ ချက်တွေကို ပေါင်းကူးပေးနိုင်မယ့် အရေးပါတဲ့ ခြေလှမ်းတစ်ခု ဖြစ်လာမှာပါ။

သိပ္ပံပညာရှင်များရဲ့ ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်တစ်ခုဟာ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက လူသားတွေကို အံ့အားသင့်စေခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါကတော့ ပိုးဟပ်နို့ဟာ နွားနို့ထက် ပိုပြီး အာဟာရဓာတ် ကြွယ်ဝတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ပါပဲ။ နားကြားမှားတယ်လို့ မထင်လိုက်ပါနဲ့။ တကယ်ကိုပဲ ပိုးဟပ်နို့ဟာ အလားအလာရှိတဲ့ အစားအစာအရင်းအမြစ်သစ်တစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
ဒီ "ပိုးဟပ်နို့" ဆိုတာဟာ (Diploptera punctata) လို့ခေါ်တဲ့ ပိုးဟပ်အမျိုးအစားကနေ ရရှိတာဖြစ်ပါတယ်။ တခြားပိုးဟပ်အမျိုးအစားတွေနဲ့ မတူတာကတော့ ဒီပိုးဟပ်တွေဟာ ဥမဥဘဲ သားကို တိုက်ရိုက်မွေးဖွားပါတယ်။ သူတို့ရဲ့ သားငယ်လေးတွေကို ကျွေးမွေးဖို့အတွက် နို့နဲ့တူတဲ့ အာဟာရအရည်တစ်မျိုးကို ထုတ်လွှတ်ပေးပါတယ်။
အံ့သြစရာကောင်းတာကတော့ ဒီအရည်ထဲမှာ ပရိုတင်းဓာတ်ရဲ့ ပုံဆောင်ခဲလေးတွေ ပါဝင်နေပြီး အဲဒီပုံဆောင်ခဲလေးတွေမှာ သမားရိုးကျ နို့ထွက်ပစ္စည်းတွေထက် အာဟာရဓာတ်တွေ ပိုမိုကြွယ်ဝစွာ ပါဝင်နေတာပါပဲ။
၂၀၁၆ ခုနှစ်မှာ ပြုလုပ်ခဲ့တဲ့ သုတေသနတစ်ခုအရ ဒီပရိုတင်းပုံဆောင်ခဲလေးတွေမှာ ကယ်လိုရီစွမ်းအင်ဟာ အရင်က အာဟာရအများဆုံးလို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကျွဲနို့ထက် သုံးဆကျော် ပိုများတာကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ အမိုင်နိုအက်ဆစ်တွေ၊ အဆီဓာတ်တွေနဲ့ သကြားဓာတ်တွေလည်း ပါဝင်တာကြောင့် ပိုးဟပ်နို့ဟာ ပြည့်စုံတဲ့ အာဟာရဓာတ်အရင်းအမြစ်တစ်ခု ဖြစ်လာနိုင်ပြီး လူသားတွေအတွက် အားဖြည့်စာအဖြစ်လည်း စဉ်းစားနိုင်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ဒီလို အာဟာရဓာတ်တွေ ကြွယ်ဝပေမယ့် လက်တွေ့မှာ အသုံးပြုဖို့အတွက်တော့ အခက်အခဲတွေ အများကြီးရှိနေပါသေးတယ်။ ပိုးဟပ်အများအပြားကနေ နို့ကို ထုတ်ယူဖို့ဆိုတာ လက်တွေ့မကျတဲ့ လုပ်ငန်းတစ်ခုဖြစ်သလို ပိုးဟပ်နို့ကို လူသားတွေ စားသုံးဖို့အတွက် ဘေးကင်းမှုရှိမရှိဆိုတာကိုလည်း အတိအကျ အတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိသေးပါဘူး။
ဒီပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့အတွက် သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ ဇီဝအင်ဂျင်နီယာနည်းပညာတွေကို အသုံးပြုပြီး ဓာတ်ခွဲခန်းတွေထဲမှာ နို့ပရိုတင်းတွေကို ထုတ်လုပ်ဖို့ နည်းလမ်းတွေ ရှာဖွေနေကြပါတယ်။ ကမ္ဘာ့လူဦးရေဟာ ရေရှည်တည်တံ့နိုင်ပြီး ထိရောက်တဲ့ အစားအစာအရင်းအမြစ်တွေကို ရှာဖွေနေချိန်မှာ ပိုးဟပ်နို့ဟာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းသလို ထူးခြားတဲ့ သုတေသနနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုရဲ့ လမ်းကြောင်းသစ်တစ်ခုကို ဖွင့်ပေးနိုင်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် ပိုးဟပ်နို့ဟာ လက်ရှိအချိန်မှာတော့ ထူးထူးဆန်းဆန်းနဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ အကြောင်း အရာတစ်ခုဖြစ်ပေမယ့် အနာဂတ်မှာ လူသားတွေရဲ့ အစားအသောက်ပုံစံကို ပြောင်းလဲသွားစေနိုင်တဲ့ အလားအလာရှိတဲ့ ရင်းမြစ်တစ်ခုလည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
#knowledgezone

၎င်းဟာ ပီရူးစစ်သည်တော်တစ်ဦး၏ နှစ် ၂ဝဝဝ သက်တမ်းရှိ ဦးခေါင်းခွံတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဦးခေါင်းခွံအတွင်း၌ သတ္တုအပိုင်းအစ တစ်ချို့နှင့်အတူ တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။
အမေရိကန်ပြတိုက်က ပညာရှင်တွေကတော့ ဒါဟာ ရှေးအကျဆုံး အဆင့်မြင့်ခွဲစိတ်ကုသမှု တစ်ခုဖြစ်နိုင်တယ်လို့ယုံကြည်ကြပါတယ်။

အစားတော့ လျှော့စားနေပါလျက် ဝိတ်က ကျ မလာဘူး ဆိုတဲ့သူတွေအတွက်…

ဘယ်အရာကိုမှ အလကားမလိုချင်ခဲ့ပါ
ဘယ်အရာမှလည်း အလကားမရခဲ့ပါ။

တစ်ခုခု လိုချင်ရင် ကိုယ်တိုင်ကြိုးစား
ပင်ပန်းခံပြီးမှ လိုချင်တာ ရလာတဲ့ ဘဝမို

ဘယ်သူ့ဆီကမှ အလကားဆိုတာမျိုးကို
မမျှော်လင့်ခဲ့မိတာပါ။