#end
M-Theory:
String Theory ရဲ့ ပုံစံငါးမျိုးကို ပေါင်းစည်းထားတဲ့ M-Theory ဆိုတာလည်း ရှိပါတယ်။ Edward Witten လိုမျိုး ထင်ရှားတဲ့ ရူပဗေဒပညာရှင်တွေက ဒီ M-Theory ကို အရာအားလုံးရဲ့ ပြီးပြည့်စုံတဲ့ သီအိုရီဖြစ်နိုင်မလားဆိုပြီး လေ့လာနေကြပါတယ်။
M-Theory ဟာ (၁၁) ဖက်မြင် (11 dimensions) စကြဝဠာကို ယူဆပြီး၊ ကျွန်တော်တို့ မြင်တွေ့နေရတဲ့ (၄) ဖက်မြင် (၃ ဖက်မြင် နေရာ + ၁ ဖက်မြင် အချိန်) စကြဝဠာဟာ ဒီ (၁၁) ဖက်မြင် စကြဝဠာရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းမျှသာ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
နာမည်ကျော် ရူပဗေဒပညာရှင် Michio Kaku ကလည်း String Theory နဲ့ M-Theory ကို လူသိများအောင် စာအုပ်တွေ၊ မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်တွေနဲ့ ရှင်းပြပေးနေသူ ဖြစ်ပါတယ်။ သူရဲ့ "The God Equation: The Quest for a Theory of Everything" စာအုပ်ဟာ ဒီဘာသာရပ်ကို စိတ်ဝင်စားသူများအတွက် ကောင်းမွန်တဲ့ မိတ်ဆက်စာအုပ် တစ်အုပ် ဖြစ်ပါတယ်။
Loop Quantum Gravity (ကွင်းကွမ်တမ် ဒြပ်ဆွဲအား)
ဒီသီအိုရီကတော့ spacetime (အချိန်နေရာ) ကိုပဲ Quantum နိယာမတွေနဲ့ ရှင်းပြဖို့ ကြိုးစားပါတယ်။ Spacetime ဟာ ဆက်တိုက်တည်ရှိနေတာမျိုး မဟုတ်ဘဲ၊ သေးငယ်တဲ့ "ကွင်း" ပုံစံ အစိတ်အပိုင်းလေးတွေ နဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒါပေမယ့် ဒီသီအိုရီကလည်း String Theory လိုပဲ လက်တွေ့ စမ်းသပ်အတည်ပြုဖို့ အလွန်ခက်ခဲပါသေးတယ်။ ဒီသီအိုရီကို Carlo Rovelli နဲ့ Lee Smolin တို့လို သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ဦးဆောင်လေ့လာနေကြပါတယ်။
ဒီလို Theory တွေကို လက်တွေ့ အတည်ပြုဖို့အတွက် သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ အလွန်ကြီးမားပြီး ခေတ်မီတဲ့ ဓာတ်ခွဲခန်းတွေမှာ စမ်းသပ်မှုတွေ ပြုလုပ်နေကြပါတယ်။
ဒီထဲက အထင်ရှားဆုံး ဥပမာတစ်ခုကတော့ ဆွစ်ဇာလန်နဲ့ ပြင်သစ်နယ်စပ်မှာ တည်ရှိတဲ့ CERN (European Organization for Nuclear Research) ပဲဖြစ်ပါတယ်။
CERN မှာရှိတဲ့ Large Hadron Collider (LHC) လိုမျိုး ဒြပ်မှုန်ခွဲစက်ကြီးတွေဟာ အလွန်သေးငယ်တဲ့ subatomic particle တွေကို အလင်းအလျင်နီးပါး အရှိန်မြှင့်ပြီး အချင်းချင်း ပစ်တိုက်စေပါတယ်။ ဒီလိုတိုက်မိခြင်းအားဖြင့် စကြဝဠာကြီး စတင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ Big Bang ရဲ့ ပထမဆုံး စက္ကန့်ပိုင်းလေးတွေက အခြေအနေမျိုးကို ပြန်လည် ဖန်တီးပြီး အမှုန်အသစ်တွေရဲ့ အပြုအမူကို လေ့လာကြပါတယ်။
ဥပမာအားဖြင့်၊ ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှာ LHC ကိုသုံးပြီး Higgs Boson အမှုန် ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တာဟာ အောင်မြင်မှုကြီးတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ Higgs Boson ဟာ ဒြပ်မှုန်တွေကို ဒြပ်ထု (mass) ရရှိစေတဲ့ အမှုန်ဖြစ်ပြီး Standard Model of Particle Physics ရဲ့ အရေးကြီးတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုပါ။
ဒီလို ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေဟာ ကျွန်တော်တို့ စကြဝဠာအကြောင်း နားလည်မှုကို ပိုမိုနက်ရှိုင်းစေပြီး Theory of Everything ကို ရှာဖွေရာမှာ အထောက်အကူပြုပါတယ်။
CERN မှာ လောလောဆယ်မှာတော့ Hydrogen atom နဲ့ သဘာဝပြောင်းပြန်တူတဲ့ Antihydrogen atom တွေကိုပါ ဓာတ်ခွဲခန်းထဲမှာ ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့ပြီးပါပြီ။
ဒီကနေတဆင့် Dark Matter (မှောင်မိုက်သော ဒြပ်သား) နဲ့ Antimatter အများအပြား (ဆန့်ကျင်ဘက်ဒြပ်) များကို ရှာဖွေနိုင်ဖို့ ကြိုးစားနေကြပါတယ်။
Theory of Everything ကို ရှာဖွေခြင်းဟာ ခက်ခဲတဲ့ ခရီးတစ်ခုပါပဲ။ ဒါပေမယ့် သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ စကြဝဠာထဲက နက်နဲလှတဲ့ နိယာမတွေကို နားလည်ဖို့အတွက် ဆက်လက်ကြိုးစားနေကြပါတယ်။
အနာဂတ်မှာ CERN ရဲ့ Future Circular Collider (FCC) လိုမျိုး ပိုမိုအားကောင်းတဲ့ ဒြပ်မှုန်ခွဲစက်တွေ တည်ဆောက်ပြီး Graviton (ဒြပ်ဆွဲအားကို သယ်ဆောင်တဲ့ အမှုန်) လိုမျိုး ရှာဖွေမတွေ့သေးတဲ့ အမှုန်တွေကို ရှာဖွေနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။
ဒီလို ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေဟာ Theory of Everything ရဲ့ နိယာမတွေကို အတည်ပြုနိုင်ဖို့အတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေပါလိမ့်မယ်။နောက်ပြီး AI နည်းပညာတိုးတက်လာနေတာမို့ ဒါကိုသုံးပြီးတော့ ရှာဖွေမှုတွေ ပိုတိုးတက်လာနိုင်ပါသေးတယ်။
ဒီလိုကြီးမားတဲ့ သိပ္ပံပညာရပ်ဆိုင်ရာ ရှာဖွေမှုတွေဟာ တစ်ဦးတစ်ယောက်ရဲ့ အလုပ်မဟုတ်ဘဲ၊ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက သိပ္ပံပညာရှင်တွေ၊ အင်ဂျင်နီယာတွေရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကြောင့်သာ ဖြစ်ပေါ်လာတာပါ။
ကျွန်တော်တို့ဟာ သိပ္ပံနဲ့ နည်းပညာတိုးတက်မှု အလွန်မြန်ဆန်တဲ့ခေတ်မှာ နေထိုင်နေကြတာဖြစ်ပြီး Theory of Everything ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိဖို့ဆိုတာ သိပ်မဝေးတော့တဲ့ အနာဂတ်ဖြစ်ကောင်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ကျွန်တော်တို့လက်ထက်မှာတင် ဒီသီအိုရီကိုတွေ့နိုင်မယ့် လမ်းစပေါ်လာနိုင်ပါတယ်။
ဒီTOE ကိုရှာဖွေခြင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘယ်လိုထင်မြင်ယူဆကြလဲ? ၊ ဒါမှမဟုတ် နောက်ထပ် ဘာများသိချင်သေးလဲဆိုတာ ကိုလည်း ဆွေးနွေးပေးပါဦး။
#end