Waptia (ဝပ်ပ်တီးယား)
Waptia ဆိုတာ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း ၅၀၈ သန်းလောက်က ကမ်ဘရီယန်ခေတ် (Cambrian period) မှာ ရှင်သန်ခဲ့တဲ့ ပုစွန်နဲ့ဆင်တူတဲ့ ပင်လယ်သတ္တဝါတစ်မျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ဟာ Arthropods လို့ခေါ်တဲ့ ခြေထောက်တွေနဲ့ အဆစ်အဆက်တွေပါတဲ့ သတ္တဝါအုပ်စုထဲကပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
Waptia တွေဟာ ပုံမှန်အားဖြင့် ၅.၅ စင်တီမီတာ (၂.၂ လက်မ) လောက်ရှည်ပြီး အခွံမာ (carapace) တစ်ခုနဲ့ ဖုံးအုပ်ထားတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်ရှိပါတယ်။ သူတို့မှာ မျက်လုံးတွေ၊ အာရုံခံအင်တင်နာတွေနဲ့ ရေကူးဖို့အတွက် အသုံးပြုတဲ့ ခြေထောက်များစွာ ပါရှိပါတယ်။
Waptia ရဲ့ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းတွေကို ကနေဒါနိုင်ငံ၊ ဗြိတိသျှကိုလမ်ဘီယာမှာရှိတဲ့ Burgess Shale လို့ခေါ်တဲ့ ကျောက်ဆောင်ထဲမှာပဲ တွေ့ရပါတယ်။ ဒီနေရာဟာ သတ္တဝါတွေရဲ့ ပျော့ပျောင်းတဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်းတွေကိုပါ အသေးစိတ် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်တာကြောင့် Waptia ရဲ့ ပုံစံကို တိတိကျကျ သိရှိနိုင်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
Waptia ရဲ့ ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်းအချို့မှာ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ဝန်ဆောင်နေတဲ့ ဥတွေကိုပါ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါကြောင့် သူတို့ဟာ ဥတွေကို ခန္ဓာကိုယ်နဲ့အတူ သယ်ဆောင်ပြီး သားပေါက်ချိန်အထိ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်တယ်ဆိုတာ သိရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒီလိုအချက်အလက်မျိုးဟာ အလွန်ရှားပါးပြီး ရှေးဟောင်းသတ္တဝါတွေရဲ့ မျိုးပွားပုံအကြောင်း လေ့လာရာမှာ အရေးပါတဲ့ အထောက်အထားတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
