ယူရေးနပ်စ် ဂြိုလ် ရဲ့ အရံလအသစ်ကို ထပ်မံ အတည်ပြုနိုင်ခဲ့ခြင်း"
Uranus ဂြိုလ်ဟာ နေအဖွဲ့အစည်းအတွင်းက ခုနှစ်လုံးမြောက် ဂြိုလ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာမှ မိုင်သန်းပေါင်း ၁၆၀၀ ကျော်အကွာအဝေးမှာတည်ရှိနေတဲ့ ဂြိုလ်ကြီးတစ်လုံးဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလို အကွာအဝေး ပမာဏတွေကြောင့် ၁၉၇၇ ခုနှစ်တုန်းကနာဆာကနေ လွှတ်တင်ခဲ့တဲ့ Voyager 2 အာကာသယာဉ်ဟာ Uranus ကို ရောက်ဖို့ ၉ နှစ်ခွဲနီးပါး ကြာခဲ့ပါတယ်။
၁၉၈၆ ခုနှစ်မှာ မှ Uranus ဂြိုလ်အနားကို ရောက်ရှိပြီး ဒီဖြတ်သန်းမှုအတွင်းမှာပဲ Voyager 2 ဟာ Uranus နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပုံရိပ်တွေ၊ သိပ္ပံဆိုင်ရာ အချက်အလက်တွေ အများကြီးကို ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ရရှိခဲ့ပါတယ်။
ဒီလေ့လာမှုကနေ လအသစ် ၁၀ လုံး၊ ringsတွေအပြင် သူ့ရဲ့ ထူးခြားတဲ့ သံလိုက်စက်ကွင်း (magnetic field)ရှိနေတာ စတာတွေကို တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
Voyager 2 အာကာသယာဉ် uranus ဂြိုလ်ကို ရောက်ရှိလေ့လာခဲ့ပြီး နှစ်ပေါင်း ၄၀ နီးပါးအကြား ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၅ ဖေဖော်ဝါရီလ အတွင်းက နေအဖွဲ့ အစည်းတွင်းက ယူရေးနပ်စ် ဂြိုလ်ကြီးကို NASA ရဲ့ JWST တယ်လီစကုတ်သုံးပြီး လေ့လာမှုတွေ ထပ်မံလုပ်ခဲ့တဲ့အခါမှာ ယူရေးနပ်စ်ဂြိုလ်ရဲ့ ရှိနှင့်ပြီးသား အရံလတွေအပြင် နောက်ထပ် အရင်က မတွေ့ခဲ့ဖူးတဲ့ အရံလ အသစ်တစ်လုံးကို ထပ်မံရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။
ဒီတွေ့ရှိမှုကြောင့် Uranus ဂြိုဟ်မှာ သူ့ရဲ့ အရံ လပေါင်း ၂၉ လတိတိ ရှိသွားပါပြီဖြစ်ပါတယ်။James Webb Space Telescope ရဲ့ Near-Infrared Camera (NIRCam) က ၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့မှာ ရိုက်ယူခဲ့တဲ့ ပုံတွေကနေ ဒီလကို တွေ့ရှိခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။တစ်ပုံကို မိနစ်၄၀ ကြာ ရိုက်ကူးယူရမယ့် long exposure ဓာတ်ပုံပေါင်း ၁၀ ပုံခန့် ရိုက်ယူပြီး အတည်ပြုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလအသစ်ရဲ့ အချင်းက (၆ မိုင်) လောက်ပဲ ရှိတယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ ဒီလအသစ် က အရမ်းကို သေးငယ်ပြီး အလင်းရောင်မှိန်ဖျော့နေတဲ့အတွက် ၁၉၈၆ ခုနှစ်က Uranus ကို ဖြတ်ပျံသန်းခဲ့တဲ့ Voyager 2 အာကာသယာဉ်တောင် မတွေ့ခဲ့ရတာ ဖြစ်ပါတယ်။
နောက်ပြီးတော့ သူဟာ uranus အတွင်းဘက် ဂြိုလ်ပတ်လမ်းနားမှာရှိနေတဲ့ အတွက် JWST လို အနီအောက်ရောင်ခြည် သုံးတဲ့ ကင်မရာနဲ့မှ ပဲ မြင်တွေ့ရှိနိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလအသစ်ကိုတော့ S/2025 U1 လို့ လောလောဆယ် ယာယီအမည်ပေးထားပြီး၊ နောက်ပိုင်းမှာတော့ တခြား Uranus လတွေကို နာမည်ပေးခဲ့သလိုပဲ Shakespeare နဲ့ Alexander Pope ရဲ့ ဇာတ်ကောင်နာမည်တွေအတိုင်း တရားဝင်အမည် ပေးသွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီ အရံ လအသစ်ဟာ Uranus ရဲ့ အလယ်ဗဟိုကနေ ၃၅,၀၀၀ မိုင်) အကွာမှာရှိပြီး တစ်ခြား အရံလတွေ ဖြစ်တဲ့ Ophelia နဲ့ Bianca လတွေရဲ့ ပတ်လမ်းကြောင်းနား ကနေ ယူရေးနပ်စ်ဂြိုလ်ကြီးကို လှည့်ပတ်နေတာဖြစ်ပါတယ်။
~MASES / Soe pyae htat
