လိပ်ခေါင်း ရောဂါအကြောင်း သိကောင်းစရာ
လိပ်ခေါင်းဆိုသည်မှာ လူတွေကို စိတ်ဒုက္ခပေးတဲ့ ရောဂါတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်တယ်။
ကမ္ဘာပေါ်မှာ ကျား၊ မ၊ အသက်အရွယ်မရွေး ဒီရောဂါဖြစ်နိုင်တယ်။ အထူးသဖြင့် အသက် ၃၀-၆၅ အတွင်း အသက်ကြီးသူတွေမှာ အဓိကဖြစ်ကြပါတယ်။
စအိုဝရှိ သွေးပြန်ကြောများတွင် သွေးဖိအားများလာသော အခါ လိပ်ခေါင်းရောဂါဖြစ်စေပါသည်။ စအိုဝရှိ သွေးပြန်ကြောများ၏ သွေးလျှောက်မှုကို ဖိနှိပ်ပိတ်ဆို့စေသောအခါ
သွေးပြန်ကြောအတွင်း သွေးများစုပုံလာပြီး ဖိအားများလာပါသည်။ ဖိအားများလာသောကြောင့် စအိုဝရှိ သွေးပြန်ကြော များ ဖောင်းပွလာကာ နာကျင်မှု ဝေဒနာကို ခံစားလာရပါသည်။
စအိုဝ၌ ပေါ်ပေါက်လာသော ဖောင်းကြွပြီး နာကျင်မှုရှိသည့် သွေးပြန်ကြော များဖြစ်ပါသည်။ ဆေးပညာအရ Haemorrhoid, Piles စသည်ဖြင့် ခေါ်ဝေါ်လေ့ရှိပါသည်။
ဝမ်းချုပ်တတ်သူများ၊ ဝမ်းသွားချိန်တွင် အားသုံး၍ ဝမ်းညှစ်တတ်သူများ၊ အညောင်းထိုင် အလုပ်လုပ်သူများ၊ စအိုဝတွင် အနာရောဂါဖြစ်သူများနှင့် အသည်းခြောက်ရောဂါရှိသူများတွင် အဖြစ်များပါသည်။
လိပ်ခေါင်းဖြစ်ပေါ်လာပုံအဆင့်ဆင့်
အဆင့်(1) လိပ်ခေါင်း (Grade 1)
စအိုတွင်းသွေးကြော ဖောင်းမယ်၊ တချို့မှာ သွေးစပါပေမယ့် တချို့က ဘာလက္ခဏာမှ မပြသေးဘူး။
အဆင့်(2) လိပ်ခေါင်း (Grade 2)
ဝမ်းသွားတဲ့အခါ လိပ်ခေါင်းက အပြင်ကို စူထွက်လာတယ်။ ပြီးရင် သူ့ဘာသာ ပြန်ဝင်သွားတယ်။
အဆင့်(3) လိပ်ခေါင်း (Grade 3)
ဝမ်းသွားချိန်မှာ လိပ်ခေါင်း ထွက်လာတယ်။ ဒီအဆင့်မှာ လိပ်ခေါင်းကို လက်နဲ့ ပြန်ထည့်လို့ ရသေးတယ်။
အဆင့်(4) လိပ်ခေါင်း (Grade 4)
နောက်ဆုံးအဆင့် ဖြစ်ပါတယ်။ အပြင်ထွက်နေတဲ့ လိပ်ခေါင်းဟာ ပြန်သွင်းလို့မရတော့ဘူး။ စအိုက အပြင်ထွက်လာတဲ့လိပ်ခေါင်းကို အဆင့်(2) နောက်ပိုင်းမှ တွေ့မြင် ရတယ်။ လူအများသိတဲ့ အပြင်လိပ်က အဆင့် (3) နဲ့ (4) ကို ဆိုလိုတာဖြစ်ပါတယ်။
လိပ်ခေါင်း ဖြစ်ပြီဆိုပါက စအိုဝအနီးတစ်ဝိုက်တွင် ယားယံ လာတတ်ပါသည်။ ထို့နောက် စအိုဝပတ်ပတ်လည်တွင် နာကျင် ကိုက်ခဲမှုဝေဒနာကို ခံစားလာရပြီး ၎င်းဝေဒနာသည် ထိုင်နေသည့် အချိန်တွင် ပိုဆိုးပါသည်။ တစ်ခါ တစ်ရံတွင် စအိုဝမှ သွေးယိုစီးမှု ရှိနိုင်ပြီး သွေးစသွေးနများကို မစင်ပေါ်တွင်လည်းကောင်း၊
အိမ်သာခွက်ထဲတွင်လည်းကောင်း၊ အိမ်သာသုံးစက္ကူ ပေါ်တွင်လည်းကောင်း တွေ့ရနိုင်ပါသည်။ ဝမ်းသွားချိန်တွင် နာကျင်မှုရှိနိုင်ပါ သည်။
စအိုဝပတ်ပတ်လည်တွင် နာကျင်မှုရှိသော အလုံးအကျိတ်များတစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခု ထက်ပိုကာ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ပါသည်။လိပ်ခေါင်းမှ သွေးယိုစီးမှုသည် ပြင်းထန်ပါက အချိန်ကြာမြင့်သောအခါ နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးအနေဖြင့် သံဓာတ် လျော့နည်းသည့် သွေးအားနည်း ရောဂါ (Iron deficiency anaemia) ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါသည်။
ဆရာဝန်မှ ကြည့်ရှုစမ်းသပ်သောအခါ စအို၀ ကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးကြည့်ရုံဖြင့် လိပ်ခေါင်းရောဂါ ရှိကြောင်း ဖော်ထုတ်နိုင်လေ့ရှိပါသည်။ လိုအပ် ပါက
Sigmoidoscopy သို့မဟုတ် Anoscopy များ အသုံးပြုကာ စမ်းသပ်မည် ဖြစ်ပါသည်။ လိပ်ခေါင်းရောဂါဖြစ်ပြီဟု ယူဆပါက ဆရာဝန်နှင့် ပြသ တိုင်ပင်သင့်ပါသည်။
Corticosteroids Cream လိမ်းပေး ခြင်းသည် လိပ်ခေါင်း ကြောင့်ဖြစ်ပေါ်သော နာကျင် ရောင်ရမ်းမှုကို သက်သာစေပါသည်။ ယားယံသော စအိုဝကို မကုတ်မိပါစေနှင့်။
ဆားနှင့်ရေနွေးနွေးတွင် စအိုကိုစိမ်၍ ၁၀ မိနစ်မှ ၁၅ မိနစ်ခန့် ထိုင်ပေးခြင်းသည် သက်သောင့်သက်သာရှိစေ နိုင်ပါသည်။ မပြင်းထန်သော လိပ်ခေါင်းရောဂါများတွင် သောက်ဆေးသောက်ရုံဖြင့် သက်သာပျောက် ကင်းနိုင်သော်လည်း ပြင်းထန်လာပါက ခွဲစိတ် ကုသသော နည်းလမ်းများကို အသုံးပြုရတတ်ပါ သည်။ လိပ်ခေါင်းရောဂါကို ကုသရာတွင် Infrared coagulation နည်းမှာ လိပ်ခေါင်းအား ရှုံ့ဝင် ပျောက်ကွယ်သွားအောင် ပြုလုပ်သောနည်း ဖြစ်ပါ သည်။
မပြင်းထန်သော လိပ်ခေါင်းရောဂါများတွင် Infrared coagulation နည်းသည် ထိရောက်မှုရှိတယ်။ နာကျင်မှုဝေဒနာ ပြင်းထန် စေသော လိပ်ခေါင်းရောဂါ များနှင့် သွေးယိုစီးမှု များသော လိပ်ခေါင်းရောဂါများ တွင်
အခြား နည်းလမ်းများ အသုံးပြု၍ မသက်သာသော အခါ ခွဲစိတ်ကုသသည့် နည်းလမ်းကိုအသုံးပြုရပါသည်။ ခွဲစိတ် ကုသမှု ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်လာသောအခါ သားရေကွင်းပစ်ခြင်း (Rubber band ligation) နည်းလမ်းကို အသုံးပြု သကဲ့သို့ လိပ်ခေါင်းကို ခွဲစိတ်လှီးထုတ်ခြင်း(Surgical Haemorrhoidectomy) နည်းလမ်းကို
လည်း အသုံးပြုလေ့ ရှိပါသည်။ လိပ်ခေါင်းရောဂါ ပြင်းထန်ပါက စအိုဝရှိ ဖောင်းကြွနေသော သွေးပြန်ကြောအတွင်း၌ သွေးခဲ ဖြစ်ပေါ်တတ်ပါသည်။
ထိုကဲ့သို့ သွေးခဲ ဖြစ်ပေါ်သောအခါ
၎င်းသွေးပြန်ကြောအနီးရှိ အသားစများ ပုပ်သွားတတ်ပါသည်။ ထိုအခြေအနေတွင် လိပ်ခေါင်းနှင့် သွေးခဲကို ခွဲထုတ် ဖယ်ရှားရလေ့ ရှိပါသည်။
လိပ်ခေါင်းရောဂါ ကြိုတင်ကာကွယ်ရန်အတွက် ဆောင်ရန်/ရှောင်ရန် အချက်များ
ဝမ်းချုပ်ခြင်း၊ အားသုံး၍ ဝမ်းညှစ်ရခြင်းတို့သည် လိပ်ခေါင်းရောဂါ ဖြစ်စေရန် အားပေးအားမြှောက် ပြုပါသည်။ ထို့ကြောင့်
၁။ ရေများများသောက်ပါ။ (တစ်နေ့လျှင် အနည်းဆုံး ရေရှစ်ဖန်ခွက် သောက်ပါ။)
၂။ အမျှင်ဓာတ်ကြွယ်ဝသော သစ်သီး၊ ဟင်းသီး ဟင်းရွက်များကို စားသုံးပါ။
၃။ နီတဲ့အသား (အမဲသား၊ ဝက်သား၊ ဆိတ်သား) တွေက ဝမ်းချုပ်စေလို့ လျှော့စားပါ။
၄။ လေ့ကျင့်ခန်း ပုံမှန်လုပ်ပါ။
၅။ ပိုအရေးကြီးတာက ဝမ်းသွားချင်စိတ် ရှိတာနဲ့ သွားလိုက်ပါ။ အောင့်မထားပါနဲ့။ ဝမ်းမာလာရင် ဝမ်းသွားရခက်မယ်။ လိပ်ခေါင်းပြန်ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဝမ်းပျော့ဆေး မကြာခဏ သုံးပေးပါ။
၆။ ဆောင့်ကြောင့် ထိုင်တာမျိုးတတ်နိုင်သမျှ ရှောင်ပါ။(ဗိုလ်ထိုင်အိမ်သာသုံးပါ)