ခွေးများတွင် အဝလွန်ခြင်း (Obesity in Dogs)
အဝလွန်ခြင်းကို နားလည်ခြင်း
အဝလွန်ခြင်း ဆိုသည်မှာ ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း အဆီပိုများ စုပုံလာခြင်း ဖြစ်ပြီး၊ ယင်းသည် ကိုယ်အလေးချိန် လွန်ကဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ခွေးတစ်ကောင် အဝလွန်ခြင်း ရှိ၊ မရှိကို ကိုယ်အလေးချိန် (ပေါင် သို့မဟုတ် ကီလိုဂရမ်) တိုင်းတာခြင်းဖြင့် အလွယ်တကူ ဆုံးဖြတ်နိုင်ပါသည်။
• ခွေးတစ်ကောင်သည် ၎င်း၏ စံပြကိုယ်အလေးချိန် (Ideal Body Weight) ထက် ၁၀% မှ ၂၀% ပိုနေပါက ကိုယ်အလေးချိန်လွန် (Overweight) အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။
• စံပြကိုယ်အလေးချိန်ထက် ၂၀% ကျော်လွန်နေပါက အဝလွန်ခြင်း (Obese) အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။
မြောက်အမေရိကတွင် အဝလွန်ခြင်းသည် ခွေးများ၌ ကာကွယ်နိုင်သော ရောဂါများထဲတွင် အဖြစ်အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ ခုနှစ် စစ်တမ်းများအရ ခွေးများ၏ ၅၉% သည် ကိုယ်အလေးချိန် လွန်ကဲနေကြောင်း တွေ့ရသည်။
အဝလွန်ခြင်း၏ အန္တရာယ်များ
အဝလွန်ခြင်း သည် နာတာရှည် ရောင်ရမ်းမှု အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်ပြီး ခွေး၏ သက်တမ်းကို တိုစေနိုင်သည်။ သုတေသနများအရ ကိုယ်အလေးချိန် အနည်းငယ် လွန်ကဲရုံမျှဖြင့်ပင် ပုံမှန်သက်တမ်းထက် နှစ်နှစ်နီးပါး လျော့ကျစေနိုင်သည် ဟု ဖော်ပြသည်။
ယခုအခါ သိပ္ပံနည်းကျ လေ့လာမှုများအရ အဆီတစ်ရှူးများသည် ရောင်ရမ်းစေသော ဟော်မုန်းများ ထုတ်လွှတ်ပြီး ခန္ဓာကိုယ်အပေါ် ဖိအားပေးကာ ရောဂါများစွာကို အထောက်အကူပြုကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ ထို့ကြောင့် အဝလွန်ခြင်းကို နာတာရှည် ရောင်ရမ်းမှု အခြေအနေ တစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်လာကြသည်။
ပုံမှန် ကိုယ်အလေးချိန်ရှိသော ခွေးများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အဝလွန်သောခွေးများတွင် အောက်ပါပြဿနာများ ဖြစ်နိုင်ခြေ ပိုများပါသည်။
• ကင်ဆာ (Cancer)
• ဆီးချိုရောဂါ (Diabetes mellitus)
• နှလုံးရောဂါ (Heart disease) နှင့် သွေးတိုးရောဂါ (Hypertension)
• အရိုးအဆစ်ရောင်ခြင်း (Osteoarthritis)
• ဆီးအိမ်ကျောက်တည်ခြင်း (Urinary bladder stones)
• မေ့ဆေးပေးရာတွင် နောက်ဆက်တွဲပြဿနာများ
ထို့အပြင် သိုင်းရွိုက်ဟော်မုန်း နည်းပါးခြင်း (Hypothyroidism) သို့မဟုတ် ကျောက်ကပ်အပေါ်ရှိ ဂလင်းများ အလွန်အကျွံ အလုပ်လုပ်ခြင်း (Cushing’s disease) ကဲ့သို့သော ရောဂါများကြောင့်လည်း ခွေးများ အဝလွန်နိုင်သည်။
ခွေး အဝလွန်နေကြောင်း စစ်ဆေးခြင်း
ခွေးတစ်ကောင်ကို ကူညီရန် ပထမဆုံးအဆင့်မှာ ပြဿနာရှိကြောင်း အသိအမှတ်ပြုခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် မီဒီယာများကြောင့် ကိုယ်အလေးချိန်လွန်နေသော ခွေးပုံရိပ်များကိုသာ မြင်နေရသဖြင့် ကျန်းမာသော ပုံစံကို နားလည်ရန် ခက်ခဲလာသည်။ သင့်ရဲ့ တိရစ္ဆာန်ဆရာဝန် က အကဲဖြတ်ပေးခြင်းဖြင့် ကူညီပေးနိုင်ပါသည်။
အိမ်တွင် ကိုယ်တိုင် စစ်ဆေးနည်း (လက်ဖြင့် နှိုင်းယှဉ်ခြင်း)
အိမ်တွင် ကိုယ်တိုင် စစ်ဆေးလိုပါက ခွေး၏ နံရိုးများပေါ်ရှိ အဆီဖုံးအုပ်မှုကို စစ်ဆေးနိုင်ပါသည်။ ရှေ့ခြေထောက်များ၏ အနောက်ဘက်ရှိ နံရိုးများကို စတင်စမ်းသပ်ပြီး သင့်လက်ဖဝါးရှိ နေရာများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါ။
• နံရိုးများက သင့်လက်ဖမိုးကို ဖုံးထားတဲ့ အသားလိုမျိုး ခံစားရရင်၊ ခွေးဟာ ခန္ဓာကိုယ်အနေအထား ကောင်းမွန်ပါတယ်။
• နံရိုးများက သင့်လက်ဆစ်များလိုမျိုး ထွက်နေရင်၊ ခွေးဟာ ပိန်လွန်းနေနိုင်ပါတယ်။
• နံရိုးများက သင့်လက်ဖဝါးရဲ့ အသားများတဲ့အပိုင်းလိုမျိုး ပိုခံစားရရင်၊ ခွေးဟာ အလေးချိန် များလွန်းနေနိုင်ပါတယ်။
တိရစ္ဆာန်ဆေးကုသရေးဌာန အများစုသည် ခန္ဓာကိုယ် အနေအထား အမှတ်ပေးစနစ် ကို (၁-၅ စကေးတွင် ၃ သည် စံပြ) သို့မဟုတ် (၁-၉ စကေးတွင် ၄-၅ သည် စံပြ) အသုံးပြုကြပါသည်။
ကိုယ်အလေးချိန် လျှော့ချရန် အစားအသောက် ချိန်ညှိခြင်း
သင့်ခွေး၏ လက်ရှိအစားအစာ ပမာဏကို ရိုးရှင်းစွာ လျှော့ချလိုက်ခြင်း သည် မသင့်တော်ပါ။ ဤနည်းလမ်းသည် အချိန်ကြာလာပါက အရေးကြီးသော အာဟာရဓာတ် လျော့နည်းခြင်း ကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။
သင့်ခွေး အဝလွန်နေကြောင်း သိရှိပါက တိရစ္ဆာန်ဆရာဝန် နှင့် အဖွဲ့နှင့် တိုင်ပင်ပါ။ အထိရောက်ဆုံးနည်းလမ်းမှာ-
1. ကယ်လိုရီ ကန့်သတ်ထားသော ကုထုံးဆိုင်ရာ အစားအစာ (restricted calorie therapeutic diet) ကို ရွေးချယ်ခြင်း၊
2. သတ်မှတ်ထားသော ပမာဏ (Portion) နှင့်
3. သတ်မှတ်ထားသော အကြိမ်ရေ (Frequency) တို့ကို အသုံးပြုခြင်း ဖြစ်သည်။
Credit...